Leermateriaal ontwikkelen is een creatief proces. Daarom vind ik het ook zo leuk. Je begint met een idee en het eindresultaat is iets tastbaars, zoals een boekje, een online module of een spel. Dat moment dat je iets gemaakt hebt waarvan je denkt ‘dit is echt goed, leuk, leerzaam’, dat vind ik een heerlijk gevoel.
Eén van de meest creatieve fases in het proces is het maken van een lesontwerp. Net zoals een architect een ontwerp maakt voor een nieuw gebouw, of een kunstenaar voor een kunstwerk, maak je een soort schets van het lesmateriaal dat je voor ogen hebt. Hoe meer aandacht je besteedt aan deze ontwerpfase, hoe makkelijker het straks wordt om je idee uit te werken tot een waanzinnig goed leermiddel!
Begin klein
Ga je voor het eerst aan de slag met het zelf ontwikkelen van leermateriaal? Begin klein. Probeer niet in één keer een leerlijn voor een heel jaar uit te werken, maar vervang eens één les met eigen materiaal. Waag je niet meteen aan een online educatieve game als je daar geen ervaring mee hebt, maar begin met een spel in de klas. Bij Tumult maken we tweewekelijks een lesbrief waarbij de randvoorwaarden heel duidelijk zijn afgekaderd: het moet op één of twee A4’tjes passen en mag één lesuur duren. Bekijk dit voorbeeld eens en bedenk hoe je zo’n kleine les voor jouw vak kunt ontwerpen.
Brainstorm zoveel mogelijk ideeën
De basis voor je lesontwerp is het leerdoel dat je wilt bereiken. Daarbij geldt dat er altijd meerdere wegen zijn die naar Rome leiden. Als het leerdoel is dat leerlingen de landen van Europa kunnen aanwijzen, kun je van alles bedenken: oefenen met de atlas, een landenquiz, online topografie games, een soort RISK spel etc. Door eerst te brainstormen geef je je creativiteit de vrije loop. Dit is het moment om los te gaan en ‘out of the box’ te denken. Ik werk zelf het liefste op papier, maar er zijn ook handige online tools die je kunt gebruiken om te brainstormen, bijvoorbeeld mindmeister.
Kies het beste idee
Kies uit alles wat je bedacht hebt het beste idee. Waar word je enthousiast van? Welk idee zie je echt al voor je? Spar hier zo nodig over met een collega en probeer helder te krijgen wat het basisidee voor je leermiddel wordt. Noteer dat vervolgens in een aantal zinnen of steekwoorden. Wat gaan je leerlingen doen? Bijvoorbeeld: een landenquiz maken over de landen van Europa, discussiëren over een actuele gebeurtenis aan de hand van drie stellingen plus foto’s. Bedenk ook welke vorm je kiest, bijvoorbeeld een Word document met opdrachten, een PowerPointpresentatie met instructie, een online leereenheid, een digibordles …
Maak je lesontwerp
Werk je idee uit in een lesontwerp. Daar zijn geen vaste regels voor. De één vindt het prettig om een structuurschema te maken, de ander maakt een schrijfplan met een paragraafindeling. Mijn persoonlijke tip: teken uit hoe je het leermiddel voor je ziet. Daarmee spreek je je creatieve rechterhersenhelft aan. Wat je in ieder geval in je lesontwerp opneemt, is welke onderdelen er in welke volgorde in je leermiddel komen. Hoe bouw je het op met een kop, romp en staart. Welke instructie geef je en hoe bied je die aan? Wat voor werkvormen gebruik je? Welke opdrachten komen erin? Dat zijn vragen waar jouw lesontwerp het antwoord op moet geven.
Hoe maak jij een lesontwerp? Zie je al gedetailleerd voor je hoe het leermiddel moet worden? Of denk je in globale lijnen?
