Een paar weken geleden schreef mijn collega Hans een inspirerende blog. Hij werd hierbij geïnspireerd door de lezing van minister van onderwijs Jet Bussemaker over ‘vaardigheden voor de toekomst’. Over die vaardigheden een andere keer, in deze blog wil ik het hebben over motivatie.
Ik had het erover met mijn schoonzus die bij de Inspectie voor het Onderwijs werkt en stuurde de blog van Hans naar haar door. In mijn begeleidende mail schreef ik haar: “Is toch wel grappig: jouw baas inspireert mijn baas, maar niet haar eigen personeel!” Waarop mijn schoonzus terugmailde dat het bij veel van haar collega’s ontbreekt aan motivatie door de vele reorganisaties op het ministerie: de ene is nog niet afgelopen of de volgende staat alweer voor de deur. De klacht is dat vooral de mensen met een (nieuwe) visie weg moeten en de “oude garde” blijft zitten en er dus van grote veranderingen, zowel op het ministerie als op de scholen, niet echt sprake is.
Jet Bussemaker heeft ons, als experts op het gebied van vaardighedenonderwijs, ontzettend geïnspireerd met haar verhaal. Maar daardoor rijst des te meer de vraag: waarom kan ze haar eigen personeel niet inspireren?
Leerlingen en motivatie
Ongemotiveerde leerlingen; de kranten staan er momenteel vol mee. Nederlandse leerlingen zijn één van de meest ongemotiveerde van Europa. Dit komt nota bene naar voren uit een rapport van de Onderwijsinspectie. Natuurlijk is het heel goed en nuttig om dit soort onderzoeken (jaarlijks) uit te voeren en te vergelijken met een aantal internationale onderzoeken maar belangrijker: wat gaat de Inspectie er mee doen? Verdwijnt het in een la of gaan ze een plan van aanpak maken en het daadwerkelijk aanpakken?
Uit het rapport komt naar voren dat leerlingen het prima naar hun zin hebben op school maar niet van leren houden, ze zien het naar school gaan louter als een plicht. Het resultaat is dat 21% van de leerlingen zich met andere dingen bezighoudt in de les. Wat ik opmerkelijk vind, is dat een aantal hoogleraren zo verschillend over dit thema denkt. Hoogleraar onderwijsstudies Adriaan Hofman zegt bijvoorbeeld: “Wij hebben hier een goed functionerend onderwijssysteem met goede leraren. Met alle energie en het geld dat we er in stoppen zou het eigenlijk gek zijn als we niet tot de subtop behoren”.
Hoogleraar Onderwijswetenschappen Theo Wubbels beweert dat de motivatie die van buitenaf komt, zoals strenge eisen stellen en het voor een cijfer moeten werken, voor een groot deel de resultaten bepaalt. Maar niet iedereen denkt er zo over. Jan Walburg, hoogleraar positieve psychologie, is verrast dat kinderen die eigenlijk niets liever doen dan leren, zo weinig gemotiveerd zijn: “Uit onderzoek is naar voren gekomen dat leerlingen beter presteren als niet het resultaat wordt benadrukt, maar de manier van leren. Leerlingen durven meer, hebben meer plezier in het leren en leggen de lat hoger. Dat leerlingen hier dus minder plezier in het leren hebben ligt niet aan de leerling, maar aan ons schoolsysteem.”
Weg met de afrekencultuur
Ook Jelmer Evers en René Kneybers, schrijvers van het boek “Het Alternatief: Weg met de afrekencultuur in het onderwijs” hebben een andere visie op lesgeven. René, leraar wiskunde en onderwijskundige op het Oosterlicht College, gelooft niet in toetsen. Hij vindt dat het afnemen van toetsen en het geven van cijfers alleen maar druk geeft bij leerlingen. Hij geeft zijn leerlingen meteen feedback in de klas, zegt wat ze niet goed doen en geeft ze de ruimte en vrijheid om verbeteringen meteen door te voeren waardoor ze begrijpen wat ze fout doen. Zijn leerlingen stellen dit erg op prijs. Ze voelen zich serieus genomen, er wordt naar ze geluisterd! De docent geeft ze de aandacht die de leerling prettig vindt en de leerlingen houden daardoor hun aandacht meer bij de les. Zijn manier van lesgeven werpt zijn vruchten af: al jaren is het slagingspercentage van zijn leerlingen veel hoger dan het landelijk gemiddelde. 2 vliegen in 1 klap!
Leerlingen verwachten ook dat de leraar ze motiveert, een paar opmerkingen van leerlingen:
- “Leraren die meer tijd en aandacht besteden aan hun lessen door filmpjes met tips en uitleg over de stof te maken, motiveren mij. Daar word ik enthousiast van!”
- “Het kost mij moeite om de prikkels die ik van buitenaf krijg te weerstaan, als ik gemotiveerd word zal ik misschien meer mijn best doen.”
- “Ik merk dat het klasgenoten motiveert als ze een doel voor ogen hebben, heb je dat niet dan denk je al snel: waar doe ik het voor? En als het dan ook nog eens een vak is waar je niet goed in bent, dan haak je al snel af want dan denk je: ik kan het toch niet. Als je dan een leraar hebt die je motiveert dan kan dat net het zetje zijn dat je nodig hebt.”
- “Een leuke klas is erg belangrijk. Als je in een leuke klas zit dan voel je je meer op je gemak en kun je elkaar stimuleren en motiveren.”
Laatst kwam er uit een enquête van CNV Onderwijs en het AD naar voren dat bijna de helft van de jonge docenten overweegt om te stoppen en 1 op de 7 dat ook daadwerkelijk doet. Ook hier speelt motivatie een grote rol: als je niet goed wordt begeleid en in het diepe wordt gegooid, neemt de motivatie af en de werkdruk toe en haken docenten af. Hier ligt dus een een belangrijke taak voor de schoolleiding. Kortom het motiveren van leerlingen, docenten, collega’s en dus elkaar is erg belangrijk.
Wat doe jij om je leerlingen en je collega’s te motiveren?
