Tegenwoordig mailen we, of whats-appen we via mijn vaders telefoon. Maar voorheen was mijn moeder er echt een ster in: heel veel boodschappen en belangrijke dingen in één sms’je zetten. Zo veel afkortingen, ik begreep er 9 van de 10 keer niets van. Ken je dat, onduidelijkheden in mails of berichtjes? Miscommunicaties? Niet voor niks is communiceren één van de 21st Century Skills!
Communiceren?
Kennisnet omschrijft het als ‘het effectief en efficiënt overbrengen en ontvangen van een boodschap.’
Waarom?
De aard van communiceren is aan het veranderen op 3 punten:
1. Door de opkomst van de technologie gaat een heel belangrijk deel van de ‘vroegere’ communicatie verloren. De inhoud van de boodschap blijft, maar de toon en de non-verbale communicatie vallen weg.
2. Je kunt door de technologie praten met mensen over heel de wereld, in plaats van alleen met je directe omgeving.
3. In plaats van gesprekken 1 op 1, kun je met ‘de massa’ praten. Denk aan een internetforum of een blog zoals deze.
Deze veranderingen eisen dat de manier waarop we gewend zijn te communiceren aangepast wordt. Met deze aanpassingen moeten we echter wel oppassen: een valkuil is dat de ‘nieuwe’ communicatieregels de ‘oude’ compleet vervangen, ook in de ‘oude’ communicatiesituaties. Om een voorbeeld te noemen: leerlingen sturen elkaar voortdurend e-mails, op heel informele wijze. Gevolg kan zijn dat de leraar zo’n zelfde informele mail ontvangt en later op diezelfde manier aangesproken wordt (Hé Arie, alles goed?). Wees je van dit risico bewust en denk goed na over of je dit wilt. Misschien los je dit op door net zo veel aandacht te besteden aan de ‘oude’ communicatieregels?
Visieontwikkeling
Bedenk als school wat je wilt met de vaardigheid communiceren. Ik kan me voorstellen dat het handig is hier een schoolbrede visie (misschien in de vorm van regels) over op te stellen, aangezien dit een vaardigheid is die puur vakoverstijgend is. Welke communicatiestijl vinden jullie gepast in bepaalde situaties (bijv. leraar-leerling; leerlingen onderling; ouders – leraar) en hoe willen jullie aandacht besteden aan verschillende communicatiesituaties: communiceren privé (met vrienden, familie, in de winkel, met de klantenservice…) en op het gebied van school (in een samenwerking voor een opdracht, in het maken van een verslag), zowel schriftelijk als mondeling?
Het curriculum
Een goede insteek van communicatie is mediawijsheid en online etiquette. Hierover is via Google veel (gratis) lesmateriaal te vinden. Een voorbeeld is deze gratis Tumult lesbrief, Check je profiel.
Communiceren kun je ook vanuit overkoepelende vaardigheden benaderen: sociaal-emotionele vaardigheden (inleven in de ander, waarmee je communiceert, je taal aanpassen aan de ander), studievaardigheden (presenteren, onderscheid tussen feiten en meningen, welk doel heeft de communicatie), creatieve vaardigheden (kunst met woorden, communiceren zonder tekst) etc. Kijk op de website van Tumult voor lesmateriaal over deze vaardigheden.
Communiceren heeft volgens mij veel met bewustzijn te maken. Gebruik daarom actuele communicatiesituaties als discussiemateriaal. Bijvoorbeeld de toon van X in zijn presentatie, de mail die leerling Y naar je stuurde etc. Altijd leuk om deze discussies in te leiden met een (mis)communicatiefilmpje:
– Overleg in het Witte Huis (Engels)
– Wie moet er aan de kant? (Engels)
– HamandEggs of HelemaalNiks?
– Mayday Mayday, we are sinking! (Engels)
– Deze landing verloopt wat stroef… (Engels)
– Verkeerd begrepen… (Engels)
– Mijn collega komt zo bij u!
– Wat woorden kunnen zeggen… (Engels)
Deskundigheid docenten
Als docent moet je de nieuwe media kennen, waarmee je leerlingen (kunnen) communiceren. Hiervoor verwijs ik naar de blog 21st Century Skills: ICT-geletterdheid. Daarnaast moet de docent het goede voorbeeld geven. Hiervoor is die duidelijke algemene visie van belang. Ook moet de docent kunnen omgaan met en inspringen op misvattingen en (mis)communicaties!
Over communiceren gesproken, kun jij een voorbeeld noemen van een miscommunicatie met een leerling of collega? Hoe wijs jij jezelf en de ander hierop?
