De eerste weken van het schooljaar zijn een belangrijk moment voor jou en je leerlingen. Hier bepaal je de dynamiek van de groep: wie zijn de leiders? Wat zijn de normen en waarden? En wat is het gewenste gedrag in de klas? Als mentor heb je een grote invloed op de groepsdynamiek. Aan de hand van een voorbeeld leg ik je uit waarom investeren in groepsvorming van grote waarde voor jou en je klas is en hoe je dat doet.
Wrijving in de klas
“Klas 2B druppelt langzaam binnen. De groep is al een aantal weken bij elkaar, maar vandaag heerst er een onprettige sfeer in de klas. Het lijkt wel of de leerlingen niets van elkaar kunnen hebben. Tijdens de les hoort de docent kritische opmerkingen over en weer gaan. Stelt iemand een vraag? Dan wordt er gegrinnikt. Moeten de leerlingen samenwerken? Dan heeft niemand er zin in. Iedereen ziet alleen het negatieve van elkaar. De docent blijft achter met een vervelend gevoel.”
Het is duidelijk dat deze klas niet functioneert zoals de docent het graag ziet. In welke groepsfase denk jij dat deze klas zich bevindt? En wat kan de docent aan de vervelende groepssfeer doen?
Over de fasen van groepsvorming van Tuckman en concrete tips voor de invulling ervan lees je in de blog In vier stappen naar een hechtere klas.
Problemen? Ga terug!
Ik zal je het antwoord vertellen. Deze klas bevindt zich in de prestatiefase (performing). Volgens de fases van Tuckman hoort de klas in deze fase een eenheid te zijn en een goed werkklimaat te hebben. Dat is in deze casus duidelijk niet het geval. En nu?
Een onveilige sfeer in de klas is er niet van de één op de andere dag. In de eerste fasen van groepsvorming zijn dus steken laten vallen. Hierdoor zie je nu problemen ontstaan in de prestatiefase. Herken jij deze situatie? Heb je ook wel eens een klas gehad met een onprettig werkklimaat? En wat deed je toen? Het is belangrijk om te ontdekken naar welke fase je terug moet gaan. Stel daarom analyserende vragen aan jezelf en/of aan je leerlingen: waar zit het knelpunt bij de klas? Kennen de leerlingen elkaar bijvoorbeeld niet goed genoeg? Ga dan terug naar de vormfase en doe bijvoorbeeld een spel om elkaar beter te leren kennen. Of is er onduidelijkheid over gedragsregels in de klas? Begin dan weer bij het stellen van duidelijke grenzen en regels.
Investeer in groepsvorming in de klas
Om te voorkomen dat je in zo’n situatie terechtkomt, moet je de eerste weken heel bewust investeren in groepsvorming in de klas. Begin in de vormfase al met het stellen van normen, zodat er positieve groepsnormen ontstaan waarop je kunt bouwen. Om je te ondersteunen bij een sterke start van het schooljaar, maakten we een kennismakingspakket. Hierin vind je o.a. een kant-en-klaar kennismakingsspel, extra informatie over groepsvorming en concrete handvatten voor een vliegende start met je mentorklas. Bestel je eigen pakket hier.
Ben je klaar met groepsvorming na het doorlopen van alle fases? Nee, een groep is altijd in beweging. Een goede groep vergt het hele jaar onderhoud. Een kleine verandering kan er voor zorgen dat een groep terugvalt in een eerdere fase. Bijvoorbeeld door verschillende groepssamenstellingen als gevolg van Corona en eventueel thuisonderwijs.
Veel succes!
Met onze sociaal-emotionele methode heb je het hele jaar handvatten om te werken aan groepsvorming. Bekijk ons lesmateriaal over sociaal-emotionele vaardigheden of download meteen aan gratis proefexemplaar.
