Leerprogressie door discussiëren in de klas

Leerlingen kunnen op allerlei manieren aan nieuwe kennis komen. Zo leren ze met ons lesmateriaal over studievaardigheden informatie zoeken met een zoekmachine, nieuwe kennis opdoen door samen te werken, en meer. Een andere, heel actieve manier om kennis te verzamelen is discussiëren. Door te discussiëren en argumenteren met klasgenoten kunnen leerlingen heel veel leren. En goed kunnen discussiëren is ook nog eens heel belangrijk!

Discussiëren is niet alleen het verkondigen van je mening, maar ook het luisteren naar anderen. Anders gezegd (met een quote van Omdenken): “Wie slim wil lijken, praat. Wie slim wil worden, luistert.” Discussiëren is een sociale tool en kun je inzetten bij zeer uiteenlopende onderwerpen. Denk aan moeilijke levensvragen, wetenschap of emoties, bijvoorbeeld. Daarnaast helpt het leerlingen om informatie te analyseren, evalueren, bekritiseren en om nieuwe informatie te produceren. Door te discussiëren kunnen leerlingen dus tot veel nieuwe inzichten komen en leren ze hoe ze hun eigen mening zo duidelijk mogelijk kunnen formuleren.

Voorwaarden voor een goede discussie

Hoe kun je de discussieer- en argumentatievaardigheden van leerlingen verbeteren? Regelmatig oefenen met discussiëren is natuurlijk belangrijk. Daarnaast moeten de leerlingen voldoen aan bepaalde voorwaarden om een goede bijdrage aan een discussie te kunnen leveren én om er iets van te leren:

• de deelnemer heeft als doel tot een oplossing van het meningsverschil te komen
• de deelnemer is bereid naar een ander te luisteren
• de deelnemer gebruikt geen drogredenen
• de deelnemer is bereid op zijn of haar eigen mening terug te komen

Leerlingen betrekken en motiveren

Hoe kun je ervoor zorgen dat leerlingen actief discussiëren en zich betrokken voelen? Een goed begin is om een omgeving te creëren waarin de leerlingen echt de behoefte voelen om te discussiëren. Denk aan het inbrengen van controversiële stellingen over onderwerpen waar leerlingen vaak mee te maken hebben en waar ze hoe dan ook een uitgesproken mening over hebben. ‘In de klas is het niet van belang dat iedere leerling zich thuis voelt’ is een voorbeeld van zo’n stelling.

Je wilt niet alleen dat leerlingen de behoefte voelen om te discussiëren, maar ook dat ze zich bewust zijn van het belang van dat wat geleerd wordt. Daar kun je voor zorgen door duidelijk te maken waarom de leerlingen over een bepaald onderwerp moeten nadenken en discussiëren. Vertel hen bijvoorbeeld wat ze later kunnen doen met de kennis die ze opdoen door de discussie. Dit bewustzijn leidt tot motivatie om te leren.

Voorbereiden op de discussie

Een eerste stap naar de daadwerkelijke discussie is om het onderwerp van de discussie te bespreken en een bepaalde basiskennis op te bouwen. Leerlingen baseren hun argumenten namelijk, logischerwijs, op hun basiskennis. Naast basiskennis moeten de leerlingen van tevoren ook weten hoe een discussie verloopt en welke strategieën ze kunnen gebruiken tijdens het discussiëren. Dan kunnen ze namelijk niet alleen argumenteren, maar ook reflecteren op hun eigen kennis. Je kunt leerlingen hierin begeleiden door hen expliciete instructies te geven. Zo neem je de leerling mee in het onderwerp en de precieze denkstappen die ze moeten maken. Deze denkstappen zijn:

• het herkennen van overtuigingen
• het herkennen van geschikte informatiebronnen
• het formuleren van de discussievraag
• het controleren van de argumenten
• het controleren van de getrokken conclusies

Je expliciete instructies over denkstappen zullen uiteindelijk de kwaliteit van de argumenten verbeteren. Zelfs de algemene leerprogressie kan hierdoor toenemen!

Om het leerlingen nog wat makkelijker te maken om deel te nemen aan een discussie, kun je zowel een algemene als een specifieke casus gebruiken om duidelijk uit te leggen wat er gebeurt in een discussie. Geef daarbij duidelijk aan wat je van je leerlingen verwacht.

Heb jij al eens een goede discussie in de klas georganiseerd? Was dit een succesvolle ervaring of heb je misschien nog tips om de discussie beter te laten verlopen? Laat het ons weten en mail naar info@tumultgroep.nl!

Ben jij benieuwd naar een concreet idee voor een waardevolle discussie voor leerlingen in de huidige samenleving? Lees binnenkort dan ook deel 2!