Het is bijna zover: op 1 januari 2024 gaat het dringende advies in van het Ministerie van OCW om geen telefoons meer toe te laten in de klas. In de woorden van demissionair minister Dijkgraaf: “Ook al zijn telefoons haast verweven met ons leven, in de klas horen ze niet thuis.” Het blijft een advies, dus scholen mogen zelf kiezen wat ze met dit advies doen. Maar hoe dan ook heeft het gevolgen voor jouw lessen.
Telefoons als educatief middel
Er zijn veel verschillende meningen en bevindingen over telefoons in de klas. Het ene kamp ziet vooral de mogelijkheden. Verbetering van digitale vaardigheden, toegang tot internet en de verhoogde motivatie en interesse door het gebruik van onderwijsapps zijn ondersteunend voor de les. Docenten zetten telefoons vooral in om de interactie met leerlingen te verhogen. De wetenschap laat ook de effectiviteit van onderwijsapplicaties zien: de actieve participatie, motivatie en het plezier van leerlingen schiet omhoog. Ook de toegang tot een veelheid aan informatie op het internet is voordelig voor kennisvergaring. Een belangrijke kanttekening: om deze voordelen te behalen moet de telefoon als educatief middel ingezet worden.
Nadelen van telefoons in de klas
Het andere kamp ziet vooral de negatieve invloed: afleiding, spieken bij toetsen, cyberpesten en foto’s en video’s maken tijdens de les. Veel docenten wijten de afname van het concentratievermogen en oplettendheid van leerlingen in de klas aan het overmatige gebruik van mobiele telefoons. Net zoals de achteruitgang van de schoolresultaten. En ook wetenschappelijk onderzoek laat dit negatieve effect zien: alleen al de aanwezigheid van je telefoon vermindert je cognitieve capaciteit. Tegenstand bieden aan de prikkels van de telefoons is lastig voor leerlingen; de verleiding is groot om de telefoon er toch even bij te pakken. Overmatig telefoongebruik beïnvloedt academisch succes drastisch, en ook de sociaal-emotionele vaardigheden van leerlingen kunnen eronder lijden.
Aanpak in jouw school en jouw klas
Welk beleid scholen gaan voeren, kan uiteenlopen en is ook nog niet overal even duidelijk. Laat jouw school het advies naast zich liggen, mogen de telefoons nog wel voor educatieve doeleinden ingezet worden tijdens de les, of worden ze helemaal verbannen uit school? Mogen de telefoons in de tas of op tafel liggen, of moeten ze aan het begin van de les ingeleverd worden in de telefoontas? Blijven de telefoons de hele dag in het kluisje, of mogen ze in de pauze weer tevoorschijn gehaald worden? Wat als een paal boven water staat, is dat dit hét moment is om een schoolbrede aanpak te maken of aan te scherpen. Als er elk lesuur andere regels gelden voor telefoongebruik, is dat erg verwarrend voor leerlingen. Bovendien wil je als docent ook niet steeds politieagent spelen; voor je het weet ben je meer bezig met die telefoons dan met lesgeven. Duidelijke afspraken maken met je team en het consequent toepassen van de regels zorgen uiteindelijk voor minder frustratie, bij zowel docenten als leerlingen.
Het puberbrein en regels
Gaat je school het verbod op telefoons in de klas handhaven, dan is het goed om ook in de spiegel te kijken: hoe vaak gebruik jij je telefoon als je voor de klas staat? En is dat voor de les, of om even een privé-bericht te checken? Geef zelf het goede voorbeeld door je telefoon zelf ook niet te gebruiken, als je dat ook van je leerlingen vraagt. Niets is zo vervelend voor leerlingen als een docent iets zien doen wat zij niet mogen doen. Wat ook helpt: leg leerlingen uit waarom deze regels worden ingevoerd. Het puberbrein accepteert sneller regels, als zij weten waarom die regels er zijn. En stiekem weten ze zelf ook wel dat hun telefoon niet altijd een positieve invloed heeft, dus je zult vast niet op alleen maar onbegrip stuiten. Lees in dat kader eens dit artikel van de Correspondent over een docent die (in 2016!) bij wijze van experiment telefoons een week lang verbood in zijn les… en wat dat opleverde.
Wij gunnen het docenten dat ze weer toekomen aan lesgeven, én we gunnen leerlingen meer focus en sociale interactie en minder afleiding. Ons advies zou dan ook zijn: gebruik telefoons alleen als educatief middel indien nodig, maak samen een bewuste keuze en handhaaf consequent. Wat gaan jullie doen?
Bronnen:
- Calderón-Garrido, D., Ramos-Pardo, F., & Suárez-Guerrero, C. (2022). The use of Mobile phones in classrooms: A systematic review. International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), 17(6), 194-210.
- Nikolopoulou, K. (2020). Secondary education teachers’ perceptions of mobile phone and tablet use in classrooms: benefits, constraints and concerns. Journal of Computers in Education, 7(2), 257-275.
- Ward, A. F., Duke, K., Gneezy, A., & Bos, M. W. (2017). Brain drain: The mere presence of one’s own smartphone reduces available cognitive capacity. Journal of the Association for Consumer Research, 2(2), 140-154.
