Onderwijskunde met Tumult #1: hoe verwerkt een leerling informatie – volgens de cognitive load theory?

Gepubliceerd op: 26 september 2018
Door: Admin Tumult

Een tijdje geleden schreef Martina de introductie van deze blogserie, waarin we vragen beantwoorden als: welke onderwijskundige keuzes, principes en modellen zitten achter onze content? En: waar zie je ze in terug? En waarom? Deze eerste blog gaat over de cognitive load theory. Dit is een theorie over hoe mensen optimaal informatie verwerken. Want wat gebeurt er nou eigenlijk allemaal in die hoofden van leerlingen wanneer je lesgeeft? En hoe zorg je ervoor dat een leerling de informatie het beste tot zich neemt?

Cognitive load theory: wat houdt die in?

Deze theorie komt van John Sweller. Ieder mens heeft een limiet aan wat hij/zij in een keer aan nieuwe informatie kan bolwerken en onthouden. Ons geheugen bestaat uit drie onderdelen: het sensorisch geheugen, het werkgeheugen en het langetermijngeheugen. Ons sensorisch geheugen filtert alle prikkels die je op een dag binnenkrijgt, maar zorgt ervoor dat de belangrijkste blijven hangen in het werkgeheugen. De cognitive load theory gaat in essentie over het verwerkingsvermogen van het sensorisch geheugen en het werkgeheugen. Er kan een bepaalde hoeveelheid informatie in een keer verwerkt worden en te veel is te veel. Zo zijn er wetenschappelijke experimenten gedaan waaruit bleek dat een mens ongeveer zeven onderdelen kan onthouden. Mocht je bijvoorbeeld een hele lange cijferreeks moeten onthouden, dan is het slim om de cijfers in groepjes te verdelen, dan kun je er meer onthouden!

Voorbeeld:

1 5 4 6 7 3 8 4 6 8 4 1

154 673 846 841

Cognitive load theory in de klas

In de praktijk betekent de cognitive load theory dit: tijdens de les is er van alles te beleven. Er is instructie, er is geroezemoes achterin de klas, de roostermaker komt binnenlopen, je maakt een grap tijdens je uitleg van de opdracht, buiten begint het te onweren, iemand laat z’n etui vallen en in het leerboek staan leuke stripjes om de boel wat op te leuken. Veel informatie dus, maar je wilt dat de belangrijkste informatie opgeslagen wordt: de grammatica en niet  het stripje uit het leerboek of het weer buiten. Hoe zorg je daarvoor? Bijvoorbeeld door tijdens de instructie de afleiding te reduceren (rust in de klas, samen kijken naar het onweer en dan ook weer samen verdergaan met de les) en mondeling aan te geven wat belangrijke informatie is. Zo richt je de aandacht van de leerlingen.

Condities

De cognitive load theory omschrijft een aantal condities om het werkgeheugen zo min mogelijk te belasten, zodat er uiteindelijk zo veel mogelijk belangrijke informatie wordt onthouden en opgeslagen in het langetermijngeheugen.

  1. Wanneer het ‘gat’ tussen wat een leerling al kan en wat de leerling moet gaan kunnen te groot is, wordt het werkgeheugen overbelast. Om dit te voorkomen kun je twee dingen doen: het gat minder groot maken door je instructie op te delen in subdelen of uitgewerkte voorbeelden geven, zodat de leerling een steuntje heeft bij het maken van de opdracht. Zo bevatten de lessen van Tumult altijd voorbeelden bij de opdrachten, zodat de leerling snapt in welke richting hij/zij moet denken. Ook zie je dat er genoeg ondersteunende informatie beschikbaar is voor de leerling middels informatieblokken en dat de lessen stap voor stap worden opgebouwd. Deze opbouw loopt ook door in de leerjaren. Jaar 1 heeft veel begeleiding nodig in de vorm van extra informatie, jaar 2 al iets minder, jaar 3 nog minder, en zo verder.
  2. Om het werkgeheugen zo min mogelijk te belasten, is het ook belangrijk om alle overbodige informatie of opsmuk weg te laten. De lessen van Tumult gaan daarom over afgebakende vaardigheden. Daarnaast is er in de vormgeving rekening mee gehouden voor zo min mogelijk ruis op de pagina te zorgen.
  3. Door voorkennis te activeren zorg je er ook voor dat leerlingen meer kunnen onthouden. In de startopdrachten van het Tumult-materiaal wordt dit vaak gedaan. Als docent kun je dit nog uitbreiden door te bespreken welke leerdoelen ze hebben en ze er al van afweten! Dit betekent dus ook dat als je iets complex wilt aanleren, je de basis eerst moet oefenen.

Belangrijk dus om te zorgen dat er zo min mogelijk ruis en afleiding is tijdens het leren! Maar ook gedurende de dag, zoals Darren McNelis in deze TED-talk vertelt. Dat laatste is misschien nog wel belangrijker voor leerlingen. De voortdurende stimulatie van hun mobieltjes, social media en toegang tot zoveel informatie van over de hele wereld zorgt ervoor dat het geheugen overbelast raakt en ze minder informatie op kunnen nemen. Wat denken ze zelf? Zou dat invloed kunnen hebben op hun schoolprestaties?

Nog een idee voor de in de klas: laat leerlingen een lange reeks woorden onthouden. Was dat moeilijk? Laat ze daarna nog een keer de reeks onthouden, maar dan door de woorden te koppelen aan personen in de klas. Bijvoorbeeld: als ik naar Jenny kijk, zie ik haar staan met een appel in haar hand. Wedden dat ze de tweede keer veel meer woorden onthouden?

Op welke manier zorg jij ervoor dat je leerlingen het belangrijkste onthouden? Laat het weten in een reactie onder deze blog!

Misschien vind je dit ook interessant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search