Ik kan me nog goed herinneren hoe zenuwachtig ik was toen ik naar de brugklas ging. Gewapend met een gloednieuwe Eastpack en een heel schoolcampuspakket van de V&D hoefde ik in ieder geval niet bang te zijn dat ik iets tekort zou komen. Het enige waar ik geen invloed op had, was de samenstelling van mijn toekomstige klas. Ik was maar met een ding bezig: naast wie zit ik straks?
Die vraag heeft alles te maken met erbij willen horen – een diepgewortelde basisbehoefte van ons allemaal. Als iemand stelselmatig wordt buitengesloten heeft dat vaak ingrijpende gevolgen voor zijn of haar toekomst. Pesten is dus een serieus probleem, zeker als je naar de cijfers kijkt. Volgens het Nederlands Jeugdinstituut zegt 19,6% van de basisschoolleerlingen en 21,7% van de middelbare scholieren incidenteel te pesten. In deze Week Tegen Pesten vertel ik je hoe je (online) pesten kunt voorkomen en aanpakken!
Herkennen van pesten
Pesten aanpakken begint met het herkennen ervan. “Pesten is een stelselmatige vorm van agressie waarbij één of meerdere personen proberen een andere persoon fysiek, verbaal of psychologisch schade toe te brengen” (Lindenberg, 2005). Het grote verschil met plagen is dat er sprake is van ongelijkwaardigheid.
Uit recent onderzoek van Veenstra (2013) is gebleken dat pesten schoolbreed moet worden aangepakt. En met dat in het achterhoofd werd de wet Veiligheid op school aangescherpt. Het gevolg van deze maatregel is dat scholen de afgelopen twee jaar actiever beleid zijn gaan voeren om de veiligheid en het welbevinden van leerlingen te monitoren.
Online pesten
Als het om online pesten gaat is deze scheidingslijn wat ingewikkelder. Zo worstelen scholen met de vraag wat te doen als leerlingen nare berichten of bewerkte filmpjes over elkaar verspreiden via social media. Er zijn twee redenen waarom deze vorm van pesten extra risico’s met zich meebrengt. Ten eerste is het vaak moeilijk te achterhalen wie de aanstichter is, omdat het buiten het zicht van een leerkracht gebeurt. Ten tweede zorgt het laagdrempelige karakter ervoor dat het ook op ieder moment van de dag kan plaatsvinden.
Praktische tips
Wat kun je als leraan doen tegen (online) pesten? Hieronder geef ik je een aantal praktische tips.
Tip 1: Zorg ervoor dat je op een lijn zit over hoe je met elkaar omgaat. Dit doe je niet alleen door er over te praten, maar vooral door interactieve werkvormen in te zetten tijdens je les. In ons lesmateriaal vind je die regelmatig terug, maar je kunt natuurlijk ook zelf op zoek gaan naar activerende en passende werkvormen. Wil je nú aan de slag, gebruik dan de kant-en-klare lesbrief Is het plagen of pesten?
Tip 2: Creëer een cultuur die leerlingen stimuleert om naar je toe te komen als ze ergens mee zitten. Een vertrouwenspersoon op school of een anonieme meldknop online kan een slachtoffer of pester uit zijn of haar isolement halen.
Tip 3: Praat met leerlingen over wat ze online doen. Toon interesse en weet wat ze bezighoudt. Keur leerlingen die online grenzen verkennen niet af, maar laat ze reflecteren op hun eigen handelen.
Tip 4: Maak gebruik van het vele gratis lesmateriaal dat beschikbaar is over mediawijsheid. Maak bijvoorbeeld problemen met chatten bespreekbaar met de les WhatsHappy. Op de Facebookgroep Week Tegen Pesten vind je nog meer leuke lesideeën.
Tip 5: Bestudeer wat er beleidsmatig nog beter kan op jouw school door de quickscan in te vullen op www.digitaalveiligheidsplan.nl.
Tip 6: Verhoog de ouderbetrokkenheid en organiseer een ouderavond over pesten. Wil je ouders helpen om het gesprek met hun kinderen aan te gaan over wat hun online bezighoudt? Kijk dan hier.
Tip 7: Test jouw lerarenstijl en ga aan de slag met lesmateriaal over pesten dat aansluit bij jouw situatie.
Ik denk dat er nog veel winst te behalen valt als het gaat om het voorkomen en aanpakken van pesten. Ieder kind moet immers met plezier naar school kunnen gaan. Want laten we niet vergeten dat ons welzijn bepaalt in hoeverre we in staat zijn om ons te ontwikkelen. Dat is dan ook waarom we er zo veel aandacht aan besteden in onze abonnementen sociaal-emotionele vaardigheden.
Wat doe jij om pesten een halt toe te roepen? Laat het aan je collega’s weten, door een reactie achter te laten!
Bronnen:
Lindenberg, S. et al. (2005) Pesten. Over daders, slachtoffers, dader/slachtoffers en niet-betrokken leerlingen. In: Kind en adolescent, Jaargang 26, nr.3 05/09/2005 aug. 2005, pag.305-317.
Veenstra, R., Huitsing, G., Koens,, R., Munniksma, F., Oldenburg, B., Van der Ploeg, R., … Velthausz, F. (2013). Het KiVa antipestprogramma: Signaleren en tegengaan van pesten. Kind & Adolescent Praktijk, 12, 76-84.
