Oei, een leerling heeft een kwetsende opmerking gemaakt. De confrontatie aangaan is niet altijd even leuk, maar niks zeggen is ook geen optie. Hoe bewaar je de sociale veiligheid, zonder dat je deze leerling afvalt? Dit kan met de methode van het begrenzen en uitnodigen.
Niet de leerling afkeuren, maar de taal of het gedrag
De methode van het begrenzen en uitnodigen benadrukt dat leerlingen hun mening mogen geven, maar dat dit niet ten koste mag gaan van anderen. Je laat zien dat je niet de leerling zelf afkeurt, maar de taal of het gedrag dat deze leerling laat zien. Je gaat luisteren naar je leerling om de gedachtes van de leerling beter te begrijpen.
Stap 1: Begrenzen
Nadat de leerling de kwetsende opmerking heeft gemaakt, begrens je de desbetreffende leerling eerst. Geef aan wat er mis is met de opmerking. Zeg bijvoorbeeld: “Ik schrik van wat jij nu zegt. Dat is een kwetsende term.” Of: “Het is niet oké dat jij je mening door de klas schreeuwt terwijl je klasgenoot aan het woord is, want we hebben met elkaar afgesproken dat we elkaar laten uitpraten.” Begrenzen kan leiden tot bewustwording bij de leerling: inderdaad, wat ik zeg of doe is niet respectvol. En als een leerling de opmerking maakt om bewust te provoceren, ontneem je hem of haar meteen die ruimte.
Stap 2: Uitnodigen
Nadat je een leerling begrensd hebt, kun je de leerling uitnodigen tot gesprek. Je doet dit om erachter te komen waarom deze leerling deze opmerking maakt. Zeg bijvoorbeeld: “Ik ben benieuwd waar jij dit woord eerder hebt gehoord.” Of: “Ik ben benieuwd hoe jij aan deze mening komt.” Zo zet je een leerling aan het denken: sta ik echt achter wat ik heb gezegd? Uitnodigen zorgt daarnaast dat de leerling zich gehoord voelt. Je wijst de leerling niet volledig af, en je laat zien dat je openstaat voor afwijkende meningen. Deze moeten alleen op een respectvolle manier geuit worden. Zo kun je destructief gedrag in het vervolg van het klassengesprek voorkomen. Een belangrijke kanttekening bij uitnodigen is dat dit niet altijd in de klas hoeft te gebeuren. Dit kan ook later een-op-een.
Met deze methode geef je steeds aan wat de norm voor sociale veiligheid is in de klas. Daarnaast werk je aan de relatie met je leerlingen: je leert te luisteren en erkenning te geven. Wil je meer weten over deze methode? Lees dan de reader ‘Begrenzen en uitnodigen: de docent als regisseur van de dialoog in de klas’ van stichting School en Veiligheid. Wil je meer tips en tricks voor het begeleiden van een klassengesprek? Lees dan de blog ‘Een veilig klassengesprek voeren ’.
