Lesgeven op een andere manier: Wat wil de leerling?

Jan van der Kolk is zorgcoördinator en geschiedenisleraar aan de St.-Jozefmavo in Vlaardingen. Hij maakt zich ernstig zorgen over de groeiende kloof tussen hoe docenten lesgeven en hoe jongeren van tegenwoordig leren. ‘Wij lopen achter bij de behoeftes die de leerlingen van nu hebben. We schijnen niet meer te passen bij het onderwijs dat deze leerlingen nodig hebben.’ Ik ga met hem in gesprek.

‘Voor mij is de vraag: “Hoe wil jij dit leren?” heel belangrijk’, zegt hij ergens halverwege ons gesprek. Opeens is hij weg, om even later terug te komen met drie ingelijste mindmaps in zijn handen. ‘De leerlingen kregen de opdracht om het verhaal dat ik vertelde, aan de rest van de klas uit te leggen. Daarbij kregen ze alleen een leeg vel papier en een pen. Dat was alles.’

Het resultaat is drie totaal verschillende mindmaps. Voor Van der Kolk hét bewijs dat het helemaal niet zo ingewikkeld hoeft te zijn om aan te sluiten bij de leerstijl van de individuele leerling. “Hoe kan ik mijn leerlingen betrekken bij hun eigen onderwijsproces”, is de vraag die hij zichzelf regelmatig stelt. Hij geeft zijn pupillen de ruimte om zelf te kiezen op welke manier ze willen werken. Maak je aantekeningen? Prima. Doe je het niet? Ook goed. Boek mag, hoeft niet. Luisteren, dat wel. Zijn enige doel is dat leerlingen leren wat ze nodig hebben. Volgens Van der Kolk lukt dit alleen als je er in slaagt hun interesse te wekken en aan weet te sluiten bij hun manier van leren. ‘Je moet de wereld van buiten naar binnen halen’, legt hij uit. ‘De leerstof tastbaar maken.’ Dat lukt hem aardig. ‘De leerlingen zien de legertroepen bij wijze van spreken de klas binnenlopen.’

Onorthodoxe manier van leren
Het is niet alleen de manier waarop hij zijn verhaal vertelt. Het is ook en misschien wel vooral de onorthodoxe manier waarop hij zijn leerlingen laat leren. Een mooi voorbeeld:
‘Regelmatig geef ik een boektoets, dat is een toets waarbij de leerlingen het boek er bij mogen houden. Daar kunnen ze dan de antwoorden in opzoeken. Zo weet ik zeker dat de leerlingen in het boek bezig zijn geweest. Door mindmaps te maken, maakt iedere leerling op zijn eigen manier een samenvatting.’

Goede resultaten
Het levert goede cijfers op. En dat niet alleen, ook de leerlingen zijn tevreden. Uit een onlangs gehouden tevredenheidsonderzoek onder leerlingen, bleek dat meer dan 90% van de kinderen in de bovenbouw de geschiedenisles met plezier en interesse volgt. Van der Kolk is er trots op. Dat zie je aan hem. Hij pakt de mindmaps weer op en hangt ze terug in de gang.

Prikkel de nieuwsgierigheid
‘Leerlingen krijgen tegenwoordig veel meer informatie te verwerken, hebben daardoor een kortere aandachtspanne. Je zult de nieuwsgierigheid moeten prikkelen, op zoek moeten gaan naar de hersenfunctie waarmee ze het beste leren. En vervolgens werkvormen moeten zoeken die daar het beste bij aansluiten’, zegt hij. Een verbeterpuntje heeft hij nog wel. ‘Reflecteren, dat gebeurt nog te weinig. Stel de vraag “Is dit voor jou de beste manier om te leren?” aan de leerlingen. Docenten blijven veel te veel in hun comfortzone zitten. Ze gaan uit van hoe zij vroeger leerden: boek open en stampen maar.’

Het is even stil. ‘Weet je wat ik heel graag zou willen?’, zegt hij dan. ‘Dat elk kind de kans krijgt om op zijn eigen manier te leren’. Niet alleen is dat zijn eigen droom, in zijn ogen is het ook bittere noodzaak. ‘Als je dat niet doet, heb je de slag verloren. Een loose-loose-situatie voor de docent, de leerling en dus uiteindelijk ook voor de school.’

Wat denk jij, is dit een manier van lesgeven die voor jou zou werken? Hoe sluit jij aan bij de leerstijl van jouw leerlingen?