Als student keek ik mijn ogen uit in de stad. Elk huis met een TE KOOP bord vond ik prachtig. Helemaal als ik daarna weer doorfietste naar mijn studentenkamer. Nu is het zover: we zijn bezig een huis te kopen. Een feest, dacht ik altijd. Tja, dat valt dus vies tegen. Wat wil je eigenlijk, waar moet je huis staan en welke concessies wil je doen? Ik ben blij als het eindelijk echt zo ver is…
Kiezen is niet gemakkelijk. Zeker grote keuzes, zoals een huis, een opleiding of baan, zijn keuzes waar je goed over na moet/wilt denken. Leerlingen in het voortgezet onderwijs moeten al best veel belangrijke keuzes maken: studie, wel of niet op kamers, welk profiel of welke sector… Hoe help je ze hierbij?
Alles omgooien voor wat je echt wilt, een must?
Er lijkt een trend te zijn ontstaan om ‘back to basics’ te willen. Een operationeel manager begint een bakkerszaak, een pedagogisch medewerker begint met het herstellen van meubels. De vraag ’wat wil je nou echt?’ houdt veel mensen bezig. Sommige mensen zijn inderdaad gebaat bij zo’n switch. Deze vraag kan je echter ook onzeker maken: want hoe weet je nou wat je echt wilt? Er moet daarom een balans gevonden worden in het nadenken over deze vraag. Weet je nog niet precies wat je wilt? Maak je geen zorgen. Ga je rustig oriënteren en probeer dingen uit. Wees niet bang om te kiezen: zo geef je jezelf de mogelijkheid je te ontwikkelen. En wie weet waar je uitkomt! Het is volgens mij erg belangrijk dit ook met je leerlingen te delen om het keuzeproces ontspannen te maken.
Dromen
Een goede manier om je voor te bereiden op een keuze is door te dromen. Denk na over je idealen en verlies je in je fantasie. Ook samen met je leerlingen is dit een prachtige manier om keuzeprocessen te doorlopen. In elke fase van een keuzeproces is het goed om te blijven dromen. Natuurlijk is het goed om dit te zetten naast wat realistisch is, maar zoals Albert Einstein zei: “Logica brengt je van A naar B. Verbeelding brengt je overal.”
LOB
In hun schooltijd is een van de grootste keuzes die de leerlingen maken, de keuze voor een vervolgopleiding. Hiervoor is LOB in het leven geroepen. Loopbaanoriëntatie en –begeleiding is een apart onderdeel in het voortgezet onderwijs. Dit richt zich puur op de keuze voor een profiel/sector, vervolgopleiding en richting voor een loopbaan. Het SLO heeft alleen voor het vmbo kern- en tussendoelen vastgesteld voor loopbaanontwikkeling. Voor de havo en het vwo staan wel dingen als talentontwikkeling op het programma, maar doelen voor LOB zijn er niet. Het SLO heeft echter wel veel geschreven over leren kiezen en LOB op alle niveaus.
Wat moet je hiermee als school?
Begeleiding bij keuzes is belangrijk, zeker in de fase dat je leert kiezen. Een mooie taak voor het onderwijs, wat mij betreft. Daarbij denk ik aan goede mentoren die met persoonlijke keuzes kunnen helpen. Het is prettig onder begeleiding te ervaren dat een keuze heel goed kan uitpakken. Ook met tegenslag moeten je leerlingen leren omgaan. Dit hangt nauw samen met doorzettingsvermogen, iets wat schoolbreed gestimuleerd zou moeten worden. Daarnaast denk ik aan concreet onderwijs rondom keuzevaardigheden. Dit kan in de vorm van een projectweek, of een lesuur in de week onder leiding van de decaan of mentor. Tumult biedt hier bijvoorbeeld een complete leerlijn voor aan. LOB is hierin verweven, maar de algemene keuzevaardigheid staat centraal. Doe om te beginnen eens deze LOB-scan.
Vind jij het belangrijk om je leerlingen vaardig te maken in het kiezen? Waarom?
