De contradictie van de werkdruk

Gepubliceerd op: 2 maart 2016
Door: Arnoud Kuijpers

‘Werkdruk, een veelkoppig monster in het onderwijs’, ‘Tachtig procent van docenten heeft last van hoge werkdruk’ en ‘Negenduizend leraren nodig werkdruk onderwijs normaliseren’, dit zijn zomaar een paar koppen uit de krant van afgelopen maand. Werkdruk dus. Paradoxaal genoeg bestaan er zelfs cursussen hoe om te gaan met werkdruk. Nu ik een half jaar eruit ben geweest, vraag ik me af waar we ons zo druk over maken. We zijn niet zo belangrijk en onvervangbaar als we denken, maar (om een collega te citeren): ‘we proberen wel het verschil te maken’. Wordt de werkdruk in het onderwijs dan misschien opgeblazen? Nee, absoluut niet! Het baart me zorgen als ik zie hoeveel van mijn collega’s op dit moment op hun tenen lopen. De emmer zit overvol!

Laat ik beginnen te vertellen dat ik het weer fantastisch vond om voor de klas te staan. Ik was als een vis in het water, beseffend dat ik dit een half jaar had gemist. Dat geldt ook voor mijn collega’s, die vinden het net als ik, heerlijk om met leerlingen aan de slag te gaan. Maar waarom zit die emmer dan zo vol? Waarom hebben we het zo druk? Hoort het er niet gewoon bij: zeggen dat je het druk hebt? Of wordt het van ons ‘verwacht’ druk te zijn? Hoe komt het dat het percentage burn-outs zo hoog is in het onderwijs (maar liefst 20%!)? Daaruit voortvloeiende vragen zijn: waarom werken we zo hard? En voor wie doen we dat? Worden we misschien gelukkig van hard werken? Als dat zo zou zijn, waarom klagen we dan? En als we er niet gelukkig van worden: waarom doen we er dan niks aan?

Die laatste vraag is erg cruciaal. Als we werkelijk allemaal op onze tenen lopen, waarom doen we er dan niks aan? Jelmer Evers riep vorig jaar in de NRC op om te gaan staken, maar dat haalde niets uit. Ook het LIA (Leraren In Actie) voerde op 5 oktober actie, maar de opkomst was minimaal. Hoe komt dat toch? Waarom zijn docenten van die brave, loyale en lamme schapen die maar ‘ja en amen’ blijven zeggen? Kom op mensen! We proberen onze eigen leerlingen op te leiden tot kritische burgers. Waar is het goede voorbeeld? Ik denk niet dat een kritische houding bij de gemiddelde docent ontbreekt, maar de passieve houding die we daarbij aannemen zorgt voor een contradictie. We houden de werkdruk daarmee namelijk zelf in stand.

Natuurlijk kunnen we met onze vinger naar de overheid of naar het schoolbestuur wijzen, maar heeft dat zin? Sander Dekker lijkt op dit punt de beroerdste niet: in het programma De Monitor geeft hij docenten een vrijbrief de administratieve rompslomp te laten voor wat het is, mits het goed gegrond is. Het probleem is alleen dat we dát juist niet durven doen. Toch zijn er docenten die het heft in eigen hand nemen, zoals Jelmer Evers en René Kneyber die samen twee ‘Alternatieven’ voor het onderwijs schreven. In deze boeken vind je verschillende voorbeelden en handvatten hoe we de werkdruk zouden kunnen verminderen. Maar wat zien we daar van terug in het plan Onderwijs2032? Helemaal niets. De uitzending van Zondag met Lubach over Onderwijs 2032 is komisch bedoeld, maar het raakt wel degelijk een pijnpunt. Want wat verandert er nu werkelijk door dit plan? In mijn ogen zal de werkdruk er in ieder geval niet minder om worden.

Dus: willen we verandering, dan moeten we gaan veranderen! Daarom een dringende oproep aan alle docenten die voelen dat het allemaal te veel is: durf nee te zeggen! Ben kritisch en strijd als het erop aankomt voor minder lesuren. Blijf daarnaast vooral doen waar we energie van krijgen, en dat is vrijwel bij iedereen: lesgeven!

Misschien vind je dit ook interessant

4 Responses

  1. Ik bén een van de 20% met een burn-out. Ik ben bijna 32 en werk(te) fulltime op een ISK. Mijn mentorklas en klassen met 20+ leerlingen (en onvoldoende meubels/niet-werkende leerling-laptops, veel probleemgevallen, onvoldoende passend lesmateriaal en onvoldoende steun vanuit management) heeft de emmer laten overlopen.

    In het onderwijs heerst een cultuur van ‘niet zeuren, doorgaan’. Of je nou een griepje hebt, last hebt van je pijnlijke menstruatie óf mentaal tegen je plafond zit, we denken allemaal dat we nog wel even door kunnen gaan. En dan ineens houdt je lijf/brein ermee op.

    Vorige week woensdag zat ik na een lange dag op school (waarin ik had geschreeuwd tegen een klas die eigenlijk niets fout deed, vergeten was te eten en na school een uur naar een leeg computerscherm zat te staren) ineens in een compleet verkeerde trein naar huis. Toen ik thuis kwam kon ik niet stoppen met huilen, tot de volgende ochtend.

    Ik heb me ziekgemeld en heb bijna 20 uur geslapen.

    Werkdruk is écht een probleem, maar niet iedereen kan er even goed mee omgaan. Blijf met collega’s en management in gesprek, klaag wél als het nodig is. 20% is gewoon absurd veel!

    1. Hoi Susanne, bedankt voor je reactie. Wat een heftig verhaal, ik wens je heel veel sterkte de komende periode met herstellen. Sterkte!

  2. Ik hoop dat je oproep tot resultaat gaat leiden, want ik ben bang dat je gelijk hebt. Ik ben zelf al gestart met het laten vallen van steken, maar ik denk dat grootschalig protest beter werken zal.

    1. Hoi Anke, bedankt voor je reactie. Ik denk dat een grootschalig protest inderdaad beter is, maar we moeten ergens beginnen!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search