Stel, je krijgt als klas een brief van Monumentenzorg. Ze moeten aantonen dat objecten daadwerkelijk monumenten zijn en een bepaalde waarde hebben, anders valt de subsidie weg voor die objecten. Aan jullie de vraag of jullie willen kijken of het Wilhelminapark in Utrecht een monument is, en waarom dan. Deze opdracht heb ik met wat anderen ontwikkeld toen ik de PABO deed. Volgens mij best een mooi voorbeeld van een opdracht waar het probleemoplossend vermogen voor nodig is!
Probleemoplossend vermogen?
Kennisnet omschrijft het als ‘het (h)erkennen dat problemen bestaan en tot een plan van actie kunnen komen om deze op te lossen’.
Waarom?
In tegenstelling tot vroeger gaat het in steeds meer banen en functies om ‘denken en doen’, in plaats van alleen ‘doen’. We verwachten steeds meer eigen creativiteit in het oplossen van problemen. Vaardigheden die je daarvoor nodig hebt noemt Kennisnet: ‘vraagstukken signaleren, analyseren en definiëren, nieuwe oplossingsstrategieën genereren en selecteren, creativiteit, out of the box denken, doorzettingsvermogen, volharden, samenwerken, bundelen van krachten, proactiviteit, evaluatie en reflectie’.
Visieontwikkeling
Wat verstaan jullie onder problemen en hoe willen jullie leerlingen hiermee in aanraking laten komen? Als je denkt aan bijvoorbeeld probleemgestuurd onderwijs, vraagt dit dan iets van de inhoud en de organisatie van het onderwijs? Moeten lessen anders ingedeeld worden? Een interessante discussie om te voeren is hoe jullie omgaan met de beoordeling van het probleemoplossend vermogen. Het huidige onderwijs is gericht op goed of fout. Vanzelfsprekend gaat dit niet op voor het probleemoplossend vermogen. Het gaat daar immers om het toepassen van creativiteit. Daar past geen gestandaardiseerd model op.
Het curriculum
Hoe ga je werken aan deze vaardigheid? Hieronder enkele suggesties:
- Kunstonderwijs. Kunst draait om creatief denken, kunst in de kleine dingen om je heen kunnen zien en oplossingen bedenken voor problemen. In onderstaand filmpje wordt dit heel duidelijk uitgelegd (voor meer informatie, lees deze blog van mijn collega Roco). Een andere tip, voor scholen in Utrecht, is de Cultuurmatch. Een samenwerkingsverband tussen scholen en culturele instellingen.
- Probleemgestuurd onderwijs. In het blog over de vaardigheid samenwerken noemde ik het ook al. Jos de Kleijn biedt diverse projecten aan. Omdat het gaat om ‘echte’ situaties, zou de verworven kennis beter onthouden worden en beter worden toegepast.
- Afsluiting vakken. Aan het eind van een blok maken de leerlingen een overkoepelende opdracht (bijvoorbeeld voor de science vakken samen). Eisen aan deze opdrachten zijn: de leerstof wordt aangeboden in de vorm van “open-einde” probleemstellingen, studenten werken samen in kleine groepen en de docent coacht de groepen bij het oplossen van de probleemstellingen.
- Tumult. Wil je alvast iets proberen wat de vaardigheid probleemoplossend vermogen traint? Doe dan onze lesbrief Lesgeven doe je zo! en laat jouw leerlingen jouw les overnemen. Voor uitbreidingsmogelijkheden check deze blog.
Deskundigheid docenten
Net als bij de vaardigheid samenwerken moet een docent kunnen coachen in plaats van doceren. Creativiteit komt immers uit de groep zelf, het is alleen aan jou dit te stimuleren (niet te sturen!). Daarnaast moet de docent feeling krijgen met het ontwerpen van reële problemen, of het verzamelen daarvan. Ook moet hij leerlingen stimuleren het geleerde te transfereren naar nieuwe situaties.
Rol overige betrokkenen
Om aan goede probleemstellingen te komen is het superleuk om met echte opdrachtgevers te werken. Probeer dus contact te leggen met lokale ondernemers: van supermarkten tot een dierentuin, wie weet wat ze voor je in de aanbieding hebben!
Hoe werk jij aan probleemoplossend vermogen? Laat een berichtje achter!
