Zo gaat mentor Angélica Ettema het jaar goed van start

Wat gebeurt er binnen de muren van het vo? Hoe bereiden mentoren hun lessen voor en hoe maken ze leerlingen enthousiast? In deze blog is het woord aan Angélica Ettema, docent CKV en mentor op het Yuverta College in Montfoort. Ze vertelt over de eerste mentorlessen van het jaar en heeft dé tip om een sterke band tussen leerling en mentor te krijgen.

Het woord is aan Angélica

Wat een weelde zo’n lekkere lange zomervakantie. Ik bof dat ik naar twee heerlijke zonnige plekken mocht gaan. Op Kreta genoot ik van de Griekse gastvrijheid en in Frankrijk probeerde ik het Griekse tempo door te zetten. ‘Siga siga’, zeggen de Grieken. Wat niet meer betekent als “Doe vooral rustig aan en maak je niet te druk”. Het voelt ook goed om 6 weken de tijd te hebben voor het loslaten. Afscheid nemen van de klas waar je een jaar mentor van bent geweest is soms best lastig. Na een jaar heb je toch een speciale band met ze. Om dan in mijn hoofd weer ruimte te maken voor een nieuwe groep mentorleerlingen, dat lukt mij niet in een week. En nu komt de start weer in beeld. Nieuwe koppies voor mijn neus. Ik heb er weer zin in!

Nieuwe koppies

In mijn geval komen er 33 nieuwe koppies en ben ik samen met twee collega’s verantwoordelijk voor een derdejaars klas. We verdelen de leerlingen en ik zal er ongeveer elf onder mijn hoede nemen. Dat verdelen doen we niet zomaar. Eerst gaan we een week of twee, drie met ze draaien. We proberen de leerlingen te lezen, hun karakter te doorgronden en aan te voelen welke leerling het beste bij de juiste mentor past. De leerling heeft daar ook een stem in. Persoonlijk vind ik dit een hele fijne manier van indelen. Je hoort van de mentor van vorig jaar een hoop informatie tijdens de warme overdracht, maar het gevoel moet ook goed zijn. En dat fingerspitzengefühl, het ‘lezen’ van de leerlingen, dat lukt vaak wel in twee of drie weken.

De klik met de leerling

Hoe ik dat doe? Heel eenvoudig. Door ze te vragen naar hun vakantie, hun hobby’s, door te vragen naar de dingen waar ze tegenop zien, eigenlijk door vooral contact met ze te maken. En ja, er moet van alles gebeuren en opgestart worden in de eerste twee schoolweken, maar contact met je leerlingen maken kan ook door nét iets langer in je lokaal te blijven. Of door in de pauze even een praatje te maken, buiten in het zonnetje. En ja, het kost vaak mijn eigen vrije tijd. Maar zo zie ik het niet. Ik zie het als investeren in persoonlijke begeleiding en met een vooruitziende blik kijken naar wat goed is voor de leerling. Uiteindelijk halen we daar allemaal het beste resultaat uit. En daar wordt iedereen blij van.

Het belang van een goede mentor

Als mentor heb je een belangrijke en verantwoordelijke taak in het leven van de leerling. Een heel jaar zal hij/zij op je leunen, zullen ouders je gaan mailen, collega’s je om informatie vragen en zul je als mentor er voor je leerling moeten zijn. Soms vraag ik me af of docenten wel voldoende inzien hoe belangrijk hun rol als mentor is. Het is een continu proces van professionalisering. Dat er vaak geroepen wordt dat het wel veel werk is om mentor te zijn en dat het veel tijd in beslag neemt, ja, dat klopt. Vroeger was een docent een vak goeroe die zich vooral bezighield met het overbrengen van informatie. Dat tijdperk is allang voorbij. Je bent docent, je bent mentor en soms ben je zelfs nog veel meer dan dat.

Afgelopen jaar had ik Isabel in mijn les. Isabel kwebbelde graag en was erg creatief. Als ze me nodig had om iets te vragen flapte ze per ongeluk ‘mama’ eruit, i.p.v. mevrouw Ettema… We hebben er smakelijk om gelachen en ze zei: “Mevrouw als ik het volgende week per ongeluk nog een keer zeg, dan neem ik een reep chocolade voor u mee”. Het duurde twee weken en ik had mijn reep chocolade. Elk jaar gebeurt het wel eens dat ze zich verspreken. Ook de jongens. Voor mij is het een mooi signaal. Het geeft aan dat de band die ik dan met deze leerling heb opgebouwd het normale al overstijgt. Op een gezonde manier uiteraard.

Dan volgt het groepsproces. Hoe creëer je als mentor een veilige situatie in de groep? Hoe beter de relatie tussen leerlingen in de groep, hoe beter ze zullen presteren. Denk even terug aan onze eigen middelbareschooltijd. Nou, ik weet het nog precies! Roken, dat deed iedereen in mijn tijd (jaren ’80 -‘90). Maar ik wilde niet roken. Ik vond het overigens ook te duur en jammer van mijn zakgeld. Als ik nu terugkijk ben ik blij dat ik dat eerlijk heb durven zeggen, maar ik weet ook dat dat kwam omdat ik een leuke en gezellige klas had. En de mentor die ik toen had, Rini Schreuder, spreek ik zelfs nu af en toe nog. Hij was hét voorbeeld van een mentor die zich écht om zijn leerlingen bekommerde.

De mentor als spil

Terug naar de start van dit schooljaar en het groepsproces en de veiligheid. Dat kost tijd en energie. In mijn beleving zal de meeste energie gaan naar de mopperende houding van sommige leerlingen. “Oh nee, toch niet weer een groepsopdracht waarbij we stomme dingen moeten doen?” Prik daar doorheen. Het is een houding. Het zijn de hormonen. Het is de forming fase. Het is de fase waarin het vormen van het basisvertrouwen in de groep een grote rol speelt. En daarin is de mentor de spil van het geheel. Jezelf openstellen kan goed helpen. Kijk naar de groep, lees de groep en benoem wat je ziet. Er is niks mis met het benoemen van dingen die moeilijk zijn. Het zal alleen maar begrip opleveren. “Oh, deze mentor snapt zelf ook dat we dit niet altijd leuk vinden. Dat is fijn zeg!” Laat zien en merken welke waarden en normen je belangrijk vindt, maar leg vooral uit waaróm! Het puberbrein kan dit écht zelf nog niet op een rijtje zetten. Probeer afspraken en regels samen met de klas vast te leggen. Op die manier geef je ze het eigenaarschap in handen. En is het makkelijker om erop terug te komen als het een keer niet lekker loopt. Als je hier als mentor echt tijd in steekt zul je merken dat je een gelukkige klas voor je neus krijgt. En worden we daar allemaal niet blij van? Ik wel!

Eerste maand voorbij? Evalueer!

Wat ik zelf altijd doe is na een week of vier monitoren. Letterlijk een herinnering in mijn agenda om hierbij stil te staan. Heb ik dat meisje wel goed gelezen? Klopt mijn gevoel dat zegt dat er meer aan de hand is met haar? Klopte mijn fingerspitzengefühl? Probeer terug te kijken. Vaak klopte mijn gevoel, maar die enkele keer dat dat niet zo was, daar heb ik veel van geleerd. Ik vroeg mezelf dan: “Wat heb ik over het hoofd gezien? En waarom zag ik het niet?”. Ervaring leert, zegt men. En in het geval van mentor zijn merk ik dat het zéker helpt om uren te draaien. Járen!

Blijf dichtbij jezelf en stel jezelf af en toe open. Daar kom je heel ver mee. En als het niet meteen van een leien dakkie gaat? Denk dan eens aan de Grieken. Schouders ophalen als er problemen zijn, dat kunnen ze goed. Ze blijven rustig, raken niet in de stress, kijken je aan, halen dan één schouder op en zeggen: ‘Avrio’. Wat betekent ‘morgen’…. Morgen is er weer een dag.”