Examenstress. Zo rond de eindexamens een veelgebruikt woord. De eindexamens zijn dit jaar weer achter de rug, maar veel leerlingen (en de mensen in hun omgeving) zijn nog niet helemaal over de stress heen. Ik heb de afgelopen jaren drie keer achter elkaar examenstress gehad. Het is niet zo dat ik drie jaar eindexamens heb moeten maken, dat heb ik gelukkig maar één keer hoeven doen. Wel kwam de laatste twee jaar de examenstress terug, omdat vrienden en familieleden hun eindexamens hadden. Bij hen herken ik soms de nervositeit al door de blik in hun ogen en komen bij mij de zenuwen alweer naar boven. Waardoor ontstaan eigenlijk die zenuwen voor de eindexamens?
Vaak zijn leerlingen al jaren voordat zij hun eindexamens gaan maken, gewaarschuwd. Ze zijn gewaarschuwd voor het belang van hun eindexamens: “Straks, tijdens je eindexamens, moet je al deze stof gaan combineren om tot een goed antwoord te komen”. Sommige leerlingen nemen dit niet serieus (“Ach, de eindexamens, die zijn nog zo ver weg!”), maar bij anderen zal op dat moment de eerste stress al ontstaan.
Nog nooit gehad!
Als de eindexamens dan een paar jaar later toch echt dichterbij komen, dan beginnen sommige leerlingen maanden van tevoren met leren. Het lijkt soms net alsof ze aan het leren zijn voor vakken die ze nog nooit hebben gehad. Eindexamens lijken in hun ogen toetsen die niet te vergelijken zijn met welk schoolexamen dan ook. Gelukkig zijn veel scholen en instellingen hier tegenwoordig op ingespeeld: gedurende de lessen besteden ze veel aandacht aan de vraagvormen die voorkomen op de eindexamens en hoe leerlingen de vragen kunnen beantwoorden om maximaal te scoren. Ook wordt er vaak geoefend met oude eindexamens, zodat leerlingen de opbouw van de eindexamens al goed door hebben. Zo komen de leerlingen niet voor grote verrassingen te staan als het er echt op aan komt.
In de gymzaal
Toch haalt een optimale voorbereiding lang niet alle eindexamenstress bij de leerlingen weg. Ik denk dat de leerlingen altijd een stuk stress zullen houden door de hele andere setting van de eindexamens. Leerlingen moeten dan ineens in de gymzaal gaan zitten, er is speciaal meubilair en ze moeten aan allerlei strikte regels voldoen. Ik merkte zelf het verschil toen ik mijn eindexamen Frans maakte. Het jaar dat ik eindexamen deed, was het jaar dat een aantal eindexamens was uitgelekt door misstanden op Ibn Ghaldoun (2013). Het examen Frans werden naar vrijdag uitgesteld en op die vrijdag konden de gymzalen op mijn school niet gebruikt worden. De roostermaker had daarom hard gewerkt om een vleugel van de school vrij te krijgen, zodat we rustig in één lokaal het eindexamen konden maken (we hadden immers maar zeven leerlingen die het eindexamen Frans maakten). Ik merkte dat ik tijdens mijn eindexamen een stuk minder nerveus was. Het eindexamen leek niet meer op een eindexamen, maar op een gewone toets, in een gewoon lokaal. Alleen de hele setting van de andere eindexamens zorgde dus al voor een hoop stress.
Goed meedoen
Ik zeg niet dat het belang van de eindexamens teveel wordt uitvergroot. De eindexamens zijn een goed moment om de leerlingen te testen op hun kennis, die zij in de jaren ervoor hebben opgedaan. Wel denk ik dat leerlingen meer op het hart moet worden gedrukt dat, wanneer zij tijdens de reguliere lesweken goed meedoen en de lesstof goed bijhouden, zij ruim voldoende voorbereid zullen zijn op de eindexamens. Ook denk ik dat de organisatie van een school ervoor moet zorgen dat er een zo normaal en ontspannen mogelijke sfeer in de school hangt tijdens de eindexamens. Hoe heb jij als docent of schoolleider er dit jaar voor gezorgd dat leerlingen zo min mogelijk stress ervaren tijdens hun eindexamens? Of hoe wil je dat volgend schooljaar gaan doen?
