Strafwerk, de klas uit of nablijven: ja of nee?

Tweede klas, economie. Wat er gebeurde, geen idee meer. Maar het zal iets met mijn overduidelijke aanwezigheid in de klas te maken hebben gehad: leren deed ik graag, maar thuis. Op school had ik het veel te druk met alles en iedereen om me heen. Resultaat: ik moest 100 keer opschrijven dat ik beter naar de docente moest luisteren. Dat heb ik gedaan. “100 keer: Ik moet beter naar de docente luisteren.” Wonder boven wonder ben ik met die grap weggekomen. Maar of mijn gedrag erdoor verbeterde? Geen idee.

Straffen met strafregels, de klas uitsturen en nablijven. Omstreden? Wat is het doel en is het niet hopeloos ouderwets? Een blog met voor- en nadelen voor elke docent die van zijn leerlingen houdt maar ze ook wel eens achter het behang wil plakken. De eerste blog hierover gemist? Lees snel nog even: Straf: ja of nee?

Strafwerk…
Moet strafwerk nuttig zijn? Daar zijn de meningen over verdeeld. Een samenvatting van geschiedenis laten maken of een bladzijde uit het biologieboek overschrijven? Straf nuttig gebruiken heeft als voordeel dat je de leerling zo de kans geeft om zijn fout op een nuttige manier op te lossen. Dit geeft voor de leerling meer (goede en gestuurde) voldoening. In sommige gevallen nuttig voor anderen (propjes rapen) en in sommige gevallen voor hem-/haarzelf (woordjes Frans 10 keer overschrijven). Een tegenargument is dat de docent zo op een indirecte manier zou zeggen dat ‘leren niet leuk is, maar zelfs een straf’. Dit is niet de boodschap die je wilt uitzenden over school, leren en jouw vak. Strafregels kun je daarom ook anders inzetten.

Astrid Boon ontwikkelde de theorie van deze schrijfstraf. Het idee is dat er voor verschillende ‘overtredingen’, verschillende schrijfregels zijn die de docent op het moment van overtreding kan uitdelen. De schrijfregels moeten zo uitgedacht zijn dat ze het ongewenste gedrag duidelijk maken, de effecten van dit gedrag benoemen voor de leerling zelf, de medeleerlingen en de leraar. Bijvoorbeeld voor de situatie ‘door de les praten’:

“Door de les heen praten is niet handig: ik mis dan wat er besproken wordt en daardoor ken ik de lesstof minder goed…” etc.

De docent geeft aan hoe vaak de leerling deze zin moet overschrijven en dat dit in de eigen tijd moet. De straf is dus altijd duidelijk en ongeveer hetzelfde, ze missen geen belangrijke lesstof en de docent hoeft zijn les niet heel uitgebreid te onderbreken. Wel kan de docent op het moment van overtreding al direct ingrijpen met straf. Een ander aspect aan deze manier van straffen is het beloningssysteem in de straf: gedraagt de leerling zich de rest van de les goed, dan verandert de hoeveelheid strafregels wellicht aan het eind van de les.

De klas uit…
Leerlingen de klas uitsturen is per definitie geen goed idee. Als je een leerling de klas uitstuurt, mist hij/zij belangrijke lestijd. Ook kunnen sommige leerlingen het opvatten als een soort van ‘beloning’: op de gang is het een stuk gezelliger! Daarnaast wordt het gezag van de docent ondermijnt. Uit de klas sturen geeft aan dat de docent de leerling op dat moment niet aankan. Uiteraard, als dit ook daadwerkelijk zo is, is het een goed idee de leerling weg te sturen. De klas uitsturen wordt hiermee beperkt tot uitzonderingsgevallen dus. Het beste is om die uitzonderingen dan ook direct naar iemand toe te sturen: een afdelingsleider bijvoorbeeld. Een gesprek tussen docent, leerling en afdelingsleider is in dit geval een belangrijke vervolgstap.

Nablijven…
Heeft voor- en tegenargumenten. Voordeel is dat dit een goede manier is om de relatie tussen docent en leerling te verbeteren. Voorwaarde hiervoor is wel dat de docent ook blijft zitten tijdens het nablijven. Dit geeft één-op- één tijd die bijvoorbeeld ingevuld kan worden met een persoonlijk gesprek, samen wat organisatorische klussen doen (planten water geven) en/of strafregels schrijven. Nadeel is dat de leerling misschien moet wachten tot de docent klaar is met lesgeven, of andersom. Sowieso kost het ook de docent tijd, dus wordt de docent ook gestraft. Dit kan ook als een voordeel gezien worden: de docent laat zo zijn/haar betrokkenheid zien.

Voor elke soort straf is een voor- en nadeel te bedenken. De minst aanbevolen manier is het uit de klas sturen, de meest aanbevolen manier de strafregels. Maar ga je dan voor nuttige strafregels of ‘stomme’ overschrijfregels? Of kies je misschien voor een meer maatschappelijk nuttige straf, die hier niet eens besproken is, zoals het schoolplein opruimen of kauwgum van de tafels krabben? Voor alles is wat te zeggen: misschien een kwestie van situatie en smaak? Wat denk jij?

Foto bovenin: Katie Tegtmeyer