Sociaal-emotionele ontwikkeling: waarom en hoe?

Gepubliceerd op: 17 oktober 2016
Door: Suzanne Heuvelmans

Door de manier waarop het Nederlandse onderwijssysteem is opgebouwd, blijven de cognitieve niveauverschillen in een klas beperkt. Natuurlijk is altijd sprake van verschillen, maar die zijn minder groot dan wanneer je een vwo-leerling en een leerling uit een vmbo-kader klas bij elkaar zet. Toch kan ook in een homogene gestructureerde klas sprake zijn van grote verschillen, namelijk op sociaal-emotioneel niveau. In deze blog vertelt ik over het belang van goede sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen.

Vaardigheden voor lastige situaties

Wanneer leerlingen rond hun twaalfde het voortgezet onderwijs instromen, staan ze aan het begin van een turbulente periode. De veilige haven van de basisschool, waar ze alles en iedereen kenden, hebben ze voor de zomer achtergelaten. Ze komen binnen in een grote school, met grote kinderen, onbekende docenten, veel lokalen en veel meer verantwoordelijkheden. En daar komt dan nog de puberteit bovenop. Hoewel een deel van de leerlingen vol plezier aan dit avontuur begint en met gemak de komende 4 tot 6 jaar doorkomt, heeft een veel groter deel meer moeite met druk en verwachtingen. Ze zitten met zichzelf in de knoop, laten zich beïnvloeden door klasgenoten en weten niet altijd hoe ze zich moeten uiten.

Onderzoek naar sociaal-emotionele ontwikkeling

Onderzoek naar sociaal-emotionele ontwikkeling wijst uit dat met een gerichte aanpak veel problemen voorkomen kunnen worden. Ook voor leerlingen die geen grote problemen hebben, is aandacht voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling goed. Bovendien hebben goede sociale vaardigheden een positief effect op academische vaardigheden: een win-win situatie dus! In de gerichte aanpak zijn een aantal overkoepelende vaardigheden van belang:

  • Besef hebben van jezelf (o.a. zelfvertrouwen)
  • Besef hebben van de ander (o.a. verschillen herkennen en waarderen)
  • Keuzes kunnen maken (o.a. afspraken maken)
  • Zelfregulatie (o.a. emoties herkennen)
  • Relaties kunnen hanteren (o.a. conflicten oplossen)

Door deze vaardigheden met jongeren te behandelen, bied je ze een sterkere basis om op terug te vallen wanneer ze met lastige situaties te maken krijgen.

Klassenmanagement als basis

“Dat moet je aanbieden” is natuurlijk een hele makkelijke kreet, die docenten wel vaker te horen krijgen. Met sociaal-emotionele vaardigheden kun je gelukkig zonder veel moeite een hoop bereiken. Als docent heb je namelijk in je dagelijkse lespraktijk al een enorme invloed, puur en alleen door je klassenmanagement. Een aantal voorbeelden van interventies die effectief zijn én veel docenten (onbewust) al toepassen:

  • Een zorgzame en ondersteunende relatie met en tussen leerlingen ontwikkelen en bevorderen.
  • Leerlingen laten meedenken over klassenregels- en afspraken.
  • Leerlingen verantwoordelijk maken voor hun eigen gedrag.
  • Toepasselijke interventies gebruiken bij leerlingen die probleemgedrag vertonen. Lees ook deze en deze blog van mijn collega Martina.

Je klassenmanagement is dus de basis. Om deze effectief uit te breiden en alle vaardigheden te dekken, is het nieuwe Tumultmateriaal voor sociaal-emotionele vaardigheden erg geschikt. Dit schooljaar alleen voor de brugklassen 1 havo/vwo en 1 vmbo-t/havo beschikbaar, maar vanaf volgend schooljaar ook voor de tweede klas en de brugklassen van het vmbo. Een efficiënte manier om met leuke activiteiten aandacht te besteden aan de sociaal-emotionele ontwikkeling!

Hoe behandel jij de sociaal-emotionele ontwikkeling van je leerlingen? Hoe ga je om met probleemgedrag in de klas? Of heb je ervaring met het nieuwe materiaal? Deel je mening in een reactie hieronder!

Misschien vind je dit ook interessant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search