Pedagogische tact; op het goede moment het juiste doen, ook voor leerlingen

Gepubliceerd op: 1 oktober 2013
Door: Hans Wendel

Iedereen heeft het weleens meegemaakt: boze tegendraadse leerlingen, een hele groep in de contramine, verontwaardigde blikken. Dan een opmerking, een kwinkslag, een grap, even stilte of een hand op schouder die de sfeer doet omslaan, die iedereen houvast geeft om weer positief te zijn. Het is de kunst van het goede doen op het juiste moment, dat is ‘pedagogische tact’. 

Pedagogische tact; op het goede moment het juiste doen, ook voor leerlingen
Pedagogische tact door Luc Stevens en Geert Bors

Bij het lezen van het boek ‘Pedagogische tact’ werd ik echt uitgedaagd om zelf ook ’tactvol’ te zijn. Het uitgangspunt is dat tact geen competentie is, maar het is wat je bent. ‘Pedagogische tact gaat over jezelf kennen, over de ander bij je binnen laten komen, over kunnen handelen in volle aandacht.’

Meneer Kruitvat
In het boek staan veel verhalen van docenten die momenten van pedagogische tact beschrijven. Bijvoorbeeld het verhaal van een directeur die op een middag een woeste leerling zijn kamer zag binnenstormen. De leerling was boos en plofte op de stoel aan zijn bureau. De directeur keek de boze leerling aan en herkende ‘meneer Kruitvat’, de bijnaam vanwege het feit dat de leerling vaker ontplofte. Het was duidelijk dat er iets heel vervelends was gebeurd, maar de directeur koos ervoor om niet te reageren maar om door te gaan met zijn werk. Na vijf minuten stilte haalde de directeur twee koppen thee en zette er eentje voor de leerling neer. De directeur nam een paar slokken en ook ‘meneer Kruitvat’ nipte aan zijn thee. Toen brandde hij los: ‘Ja, nou, geef me maar weer straf, dan is dat gebeurd en kan ik weer terug naar de klas.’ ‘En waarvoor zou jij straf moeten krijgen?’, vroeg de directeur. Door de stilte, de thee en deze open vraag was er opeens echt contact tussen de leerling en de directeur mogelijk. En daarmee ontstond een relatie, vertrouwen en een gesprek vanuit wederzijds respect. Een mooi voorbeeld van een ’tactvolle’ reactie!

In het boek worden verschillende kenmerken van ‘pedagogische tact’ beschreven: het ‘magische tactvolle moment’ waarop je niet gehinderd wordt door vooroordelen, vrij bent van angsten en volledig open en vrij kunt handelen. Het model van Scharmer beschrijft dat je voor ’tact’ een open geest moet hebben, een open hart en een open wil. Met deze drie kwaliteiten kun je dingen herkennen (als blijk van een open geest), dingen ervaren (als gevolg van een open hart) en dingen belichamen (als resultaat van een open wil). En zo kun je pedagogisch tactvol zijn.

Wat mij betreft is dit boek een kernachtig pleidooi om echt docent te zijn en echt contact te maken. Een aanrader voor iedereen die betrokken is bij opvoeding en scholing!

Bij de presentatie van het boek sprak Luc Stevens deze woorden:

Bekijk een paar pagina’s uit het boek of koop ‘m.

Misschien vind je dit ook interessant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search