Onderwijs van de toekomst: geen idee!?

Gepubliceerd op: 7 juni 2016
Door: Martina Nieuwenhuis

Natuurlijk heb ik wel een idee: nieuwe (geïntegreerde) vakken, minder of andere toetsing en examinering, professionalisering van docenten en natuurlijk gebruik maken van de mogelijkheden van digitalisering. Om maar wat te noemen. Maar wie weet of dat werkelijkheid wordt? Misschien gaat digitalisering wel een heel andere kant op dan we nu denken en is toetsing in 2050 helemaal van ondergeschikt belang. Eén ding is zeker aan het onderwijs van de toekomst: het hangt samen met wat er speelt in de maatschappij en die verandert waar je bij staat. Waarvoor je leerlingen opleidt én hoe je dat doet, is dus onduidelijk. Wat nu? Nou, geen paniek, we veranderen gewoon mee. Eén van die veranderingen is de aandacht voor 21e eeuwse vaardigheden. In deze blog vertel ik je daar meer over.

21e eeuwse vaardigheden

Kennisnet 21e eeuwse vaardigheden

De 21e eeuwse vaardigheden zijn algemene vaardigheden die door Kennisnet en het SLO zijn omschreven. Met deze elf vaardigheden zijn de leerlingen voorbereid op de snel veranderende maatschappij. Vaardigheden kun je immers inzetten hoe en wanneer je wilt: elke nieuwe situatie kun je ontdekken en analyseren. Door de vaardigheden kun je in de verandering mee groeien. Dat deze vaardigheden belangrijk zijn staat buiten kijf, maar de naam van de vaardigheden doet wel wat stof opwaaien. Waarom 21e eeuws? Waren deze vaardigheden niet altijd al heel belangrijk? Ook moeten we voorkomen (hoewel het deels al zo is) dat het een modewoord wordt, waar iedereen binnen de kortste keren genoeg van heeft. Hoe dan ook, de vaardigheden zijn van groot belang voor de toekomst van … iedereen.

Voorbeeld:
Je kunt een kapster leren hoe ze haren verft (kennis). Maar wie weet wordt er over tien jaar wel een uitvinding gedaan waarmee je met lichtstralen haar kleurt. Hoe komt deze kapster erachter dat deze uitvinding is gedaan? Hoe weet ze of hier markt voor is? Hoe bepaalt ze of het veilig is en of ze hierin meegaat? Hoe ontdekt ze hoe het werkt? Hoe instrueert ze haar collega-kappers? Hoe brengt ze klanten op de hoogte? Werkt ze mee aan de pilot van de uitvinding?

 Deze kapster moet kunnen inspelen op de veranderingen, ze kan niet stoïcijns haar blijven verven. Daar zou haar kapperszaak onder lijden. Vaardigheden als samenwerken (meewerken aan de pilot), kritisch denken (bedenken of het veilig is en of ze hierin mee wil gaan) en informatievaardigheden (ontdekken dat deze uitvinding is gedaan) zijn nodig om om te kunnen gaan met deze verandering.

Vaardigheden, kennis en houding

Vaardigheden staan niet op zichzelf. Kennis en houding moeten hieraan gekoppeld worden om de vaardigheid betekenis te geven.

Voorbeeld:
De kapster ontdekt de nieuwe uitvinding van haarkleuring. Om te bedenken of ze hierin mee wil gaan, is voorkennis nodig. Wat is wel/niet gezond tijdens haarkleuring? Zijn hier al eerder experimenten mee gedaan? Hoe werkt het haarkleuren precies en in hoeverre komt dat overeen met haar kennis over hoe het haar pigment opneemt? Ook vraagt het iets van haar houding: stel dat het nog niet helemaal uitgetest is? Doet ze mee met een pilot, of vindt ze dat te spannend en kiest ze ervoor af te wachten wat anderen in de pilot ondervinden.

Omdat de 21e eeuwse vaardigheden nu zo in de spotlights staan, lijken kennis en houding minder belangrijk. Mijns inziens is dat niet zo en daarom denk ik graag mee in de verschillende interessante discussies hierover: hebben mensen minder kennis nodig, omdat je informatie gewoon op internet vindt? Of kun je die nieuw te vinden kennis pas goed begrijpen als je een degelijke basiskennis hebt? En zo ja, wat is die basiskennis dan?

Vaardigheden in het (huidige) onderwijs

Het SLO heeft onderzoek gedaan naar de plek van vaardigheden in het onderwijs. Hun conclusie in het kort:

  • De vaardigheden zijn onvoldoende zichtbaar in het huidige onderwijscurriculum.
  • De vaardigheden zijn nog te algemeen en geven geen goede richting aan het onderwijs.
  • De vaardigheden moeten geïntegreerd aangeboden worden. Niet als apart vak dus, maar als deel van het bestaande onderwijs. Dat vraagt om:
    • Bewust aandacht besteden aan het verwerven van de vaardigheden in de lessen.
    • Een duidelijke planning wanneer welke vaardigheid aan bod komt.
    • Een goed overzicht daarvan.

En hoe nu verder?

Los van de gaande (genoemde nuttige) discussies is het goed om de vaardigheden in het bestaande onderwijs te expliciteren. Daar ligt een kans voor iedereen die zich bezighoudt met onderwijs: lerarenopleidingen, pabo’s, scholen, instanties als het SLO en Kennisnet, ministeries en uitgevers. Het SLO is bezig per vaardigheid voorbeeldlesmateriaal te maken, ter ondersteuning van scholen en uitgevers. Je kunt als school vast testen in hoeverre jullie de vaardigheden aanbieden door de quickscan te doen. En ook uitgevers slaan de handen ineen. Pasgeleden was er een mooie bijeenkomst bij het SLO met veel uitgevers samen: iedereen had lesmateriaal meegenomen en er werd samengewerkt om de vaardigheden in het lesmateriaal te krijgen. Deze openheid is bijzonder en heel waardevol.

Oftewel, iedereen draagt zijn steentje bij. Hoe gaat dat bij jou in de klas? Werk jij bewust aan de 21e eeuwse vaardigheden? Ik ben benieuwd, dus laat gerust een reactie achter!

Misschien vind je dit ook interessant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search