Het nut van de ‘waarom-vraag’

Het gebeurt niet vaak, maar laatst had ik een les ‘over’ waardoor ik ruimte had om mijn vwo 6-leerlingen de volgende vraag voor te leggen: ‘Wat willen jullie vandaag leren?’ Zestig verbaasde en enigszins paniekerige ogen staarden me aan: ‘Hoezo, wat wij willen leren? U verzorgt toch de les?’ Ik legde ze uit dat het raar is dat ze die vraag eigenlijk nooit aan zichzelf stelden. “Waarom lopen jullie als consumerende makke lammetjes van het ene naar het andere lokaal, zonder af te vragen: waarom?” In de verbaasde blikken zag ik glinstering ontstaan: ‘Dus we mogen in deze les leren wat wij graag zouden willen leren?’ Toen ik dat beaamde ging het los: koken, jongleren, goochelen, Russisch, zangles, gitaarles en piano spelen. Allerlei dingen die mijn leerlingen wilden leren en die absoluut niets met mijn vak te maken hadden. Het was een fantastisch les!

De waarom-vraag

Voorafgaand aan de ‘wat-willen-jullie-leren-vraag’ schuilt een belangrijkere vraag, namelijk de ‘waarom-vraag’. Waarom doen wij wat we doen? Waarom doe jij wat je doet? Heb jij jezelf die vraag wel eens gesteld? Waarom ben jij zoals jij bent? Waarom woon je samen met je geliefde? Waarom heb je gekozen voor je huidige baan? Waarom werk je zo hard? Waarom heb je jouw vrienden? Waarom maak je je druk? Waarom heb je een auto? Waarom blijf je graag binnen jouw veilige kader? Waarom, waarom, waarom. Ik heb de laatste tijd gemerkt dat het verfrissend kan zijn om jezelf die vraag eens te stellen.

Ruimte

Toen we vorig jaar met Expeditie Nederlands begonnen hebben we ons ook de vraag gesteld: waarom doen we bij het vak Nederlands wat we doen? Het is verbazingwekkend om te zien wat volgens de eindtermen moet en wat wij docenten denken dat moet. Wij hebben gezien dat we veel ruimte in het curriculum kunnen creëren door terug te gaan naar datgene wat moet. Vervolgens kun je de ruimte die overblijft vullen met onderwijs dat ‘mag’. Ik denk dat het verstandig is om alle vakgroepen eens te laten kijken naar wat moet en wat er op dit moment gedaan wordt. Misschien komen jullie er wel achter dat er veel meer ruimte is dan gedacht, ruimte om eindelijk eens die gave lessenserie te geven of dat toffe project te doen.

Onderwijsdagen

Op mijn school, het Candea College, zijn we op dit moment ook bezig met de ‘waarom-vraag’. We hebben net twee onderwijsdagen achter de rug waarbij alle personeelsleden hebben nagedacht over de toekomst van onze school. Daarbij stond de ‘waarom-vraag’ centraal: ‘Waarom ben je docent geworden? Waarom werken we met aparte vakken? Waarom hebben we een 45 minuten rooster? Waarom geven we cijfers? Waarom maken we onderscheid tussen vmbo-, havo- en vwo-leerlingen? Waarom zitten onze leerlingen in een busopstelling?’ Opvallend was de energie die tijdens deze dag vrijkwam. Eensgezind dachten we na over hoe onderwijs in onze ogen eruit zou moeten komen te zien. Daarbij was de gemeenschappelijke deler: de leerling. Het was hartverwarmend om te zien waarom wij docenten het onderwijs in zijn gegaan. Iedere docent wil namelijk wat betekenen voor een leerling. Echter, de manier waarop ons onderwijssysteem nu is ingericht, sluit daar onvoldoende op aan. En daar gaan we dus iets aan veranderen.

Mijn waarom

Nu het nieuwe jaar net van start is gegaan, zou het zo mooi zijn als iedereen zichzelf de ‘waarom-vraag’ durft te stellen. Doe dat eens en ga daarmee terug naar waar het ooit begon. Je zult merken dat het veel energie, inzicht en voldoening geeft. Ga brainstormen met collega’s, maak een mindmap met dit onderwerp of heb het erover met je partner. Daarmee is mijn vraag waarom ik deze blog heb geschreven, ook meteen beantwoord. Welke waarom-vraag ga jij jezelf stellen? En wat is het antwoord? Ik kijk uit naar je reactie!

Beeld bovenin: Freepik