Hoe neem je jouw school of organisatie mee (naar de top): de Himalaya-aanpak!

Ken je dat: binnen je school of organisatie leven veel ideeën over ‘hoe het beter kan’, vaak gekoppeld aan klachten over dingen die niet lekker lopen. Het is de bron voor continue verbetering. Alleen het lastige: hoe zorg je ervoor dat die ideeën en die klachten tot daadwerkelijke verbeteringen leiden? Hoe neem je alle mensen mee? Hoe bereik je samen de top?

Concrete voorbeelden uit de praktijk die wij als Tumult Groep de afgelopen weken mee maakten: de drie leiders van een vmbo-team willen ‘de vaardigheden centraal stellen’ in de 1e en 2e klas. Of: de leider van een hbo-opleiding wil dat ‘studenten actiever zijn en veel meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces’.

Voor ons zijn dat mooie uitdagingen en we spelen steeds meer de rol van ‘onderwijsontwikkelaars’. We doen dat vaak volgens de zogenaamde ‘Himalaya-aanpak’ waarin we samen met schoolleiders en docenten op weg gaan naar de ’top’. Met deze ‘Himalaya-aanpak’ gaan we verder op de weg die ik in de blog Innoveren gaat vanzelf #2 uitlegde en ook hierbij werken we samen met Bob Smits.

Hoe werkt Himalaya?

1. Hoe ziet de top eruit?
In de verte zie je waar je met de hele organisatie heen wilt: de top! Elke tocht begint met de bepaling van het doel. Daarbij hoort ook een omschrijving van alle randvoorwaarden. Als je bijvoorbeeld op 6 kilometer hoogte zit, heb je zuurstof nodig, goede kleren en makkelijk eten. Wat zijn de randvoorwaarden als je studenten actief en verantwoordelijk wilt hebben? Of als je ‘studievaardigheden centraal wilt stellen?”

2. Met welke groep ga je naar boven, wie heeft welke rol en wat hebben de groepsleden nodig?
Om met de hele organisatie naar de top te komen, heb je sterke mensen nodig die veel kunnen dragen, snelle en lichte mensen die onbekende paden kunnen verkennen, vrolijke mensen die de sfeer hoog houden. En voor alle leden geldt dat ze bijvoorbeeld gezond moeten zijn en doorzettingsvermogen moeten hebben. Of in onderwijstermen: er is bijvoorbeeld bij elk teamlid een minimale competentieset nodig en ook de motivatie om samen te ontwikkelen. Binnen de Himalaya-aanpak omschrijf je duidelijk wie mee naar boven gaat en welke competenties iedereen daarbij nodig heeft.

3. Wie leidt de expeditie?
In elke groep moeten verschillende rollen in gevuld worden en elke rol is cruciaal. De rol van leider is er eentje om te expliciteren: dit is degene die inspireert, die vertrouwen uitstraalt, iedereen vertrouwen geeft en die verbindt.

4. Wat is de route, waar zijn de kampementen die we onderweg tegenkomen, opties B?
De weg naar de top is bij de start nog niet definitief: op basis van weersomstandigheden, snelheid van de groep en andere enigszins onzekere factoren wordt de route onderweg pas zeker. Dit vereist een goed omschreven voorbereiding die zowel bestaat uit het omschrijven van een aantal vaste punten (de ‘kampementen’ met omschrijving van situatie, benodigdheden en tijdstip) en ook de onzekere factoren (‘wat is optie B’).

5. Wat is onderweg nodig, welke apparatuur gaan we gebruiken, wat zijn de randvoorwaarden, met welke factoren moeten je rekening houden?
Bij de voorbereiding van de klim kun je behoorlijk precies omschrijven wat je nodig hebt: touwen, beugels, navigatie. Bij onderwijsprojecten gebruiken wij bijvoorbeeld ‘Vier in Balans +‘ vaak als handvat om de randvoorwaarden te beschrijven.

6. Klimmen en de rol van voorklimmers, ‘sherpa’s’
Dan is het zover, de expeditie is helemaal voorbereid, we zijn d’r klaar voor, we gaan klimmen! De rol die we dan vanuit de Tumult Groep nemen, is die van ‘sherpa’: we klimmen vooruit om de route te checken, we zorgen voor expertise en delen de ervaringen van al die andere tochten, we zorgen ervoor dat niemand valt, we dragen de spullen die soms niemand anders kan dragen en we zorgen dat iedereen gezond blijft. Die sherpa-rol delen we (liefst) met mensen uit de groep zelf: we werken aan ‘zelfwerkzaamheid’. Want hoewel een sherpa noodzakelijk is bij het klimmen (‘je kunt het als organisatie niet alleen’): we willen onze rol uiteindelijk overbodig maken.

We herkent deze manier van ‘klimmen’, wie heeft ervaring met ‘Himalaya’? Wie wil er samen met ons naar de top?