Gedrag sturen met de roos van Leary

Gepubliceerd op: 4 december 2017
Door: Marijke van Eijsden

Ooit werd mij tijdens een college uitgelegd hoe ik het beste onder een verkeersboete uit kon komen. Hoe? Door gebruik te maken van de roos van Leary, een interactiemodel waarmee je reacties kunt voorspellen en beïnvloeden. Het model geeft je inzicht in het effect van je eigen gedrag op een ander. De volgende stap is om je gedrag daarmee zo aan te passen dat je je doel bereikt. Zo werkt het als je een agent in opleiding tegenover je hebt en je onder een verkeersboete uit wilt komen, maar ook als je de medewerking wilt krijgen van die ene tegenwerkende leerling.

Hoe zit het in elkaar?

Het model bestaat uit twee assen: de verticale as, die de twee uitersten ‘boven’ en ‘onder’ toont, en de horizontale as, waarop ‘tegen’ en ‘samen’ worden weergegeven. De cirkel is ook nog verdeeld in vakken, die aangeven welk gedrag bij dat deel van de cirkel past.

De roos van Leary

De roos van Leary gaat uit van twee principes die invloed hebben op interactie: gedrag op de horizontale as roept vergelijkbaar gedrag op bij de ander. Samen zorgt dus voor samen en tegen zorgt voor tegen. Let op: gedrag op de verticale as lokt juist tegenovergesteld gedrag uit.

Dit interactiemodel is ook toepasbaar tijdens het lesgeven. Zo kan een meewerkende stijl (samen, onder) ervoor zorgen dat je heel begripvol en geduldig bent, maar dit gedrag kan ook leiden tot leerlingen die de leiding nemen (boven, samen) en daarmee de les verstoren. Ander voorbeeld: een concurrerende leerkracht (boven, tegen) geeft de klas weinig ruimte en kan daardoor goed de orde bewaren. Maar zijn gedrag kan ook leiden tot teruggetrokken leerlingen (onder, tegen) die zich niet betrokken voelen bij de leerkracht.

Hoe pas je het toe?

We zaten met de vraag: hoe kom je onder die boete uit? De agenten in opleiding willen gezag uitstralen en zullen waarschijnlijk een dominante boven-houding aannemen. Ze keuren je gedrag af en stellen zich ‘tegen’ op, wat leidt tot interactie in het concurrerende vak. Dit gedrag lokt volgens de roos van Leary onder-, maar ook tegen-gedrag op, waardoor je reactie waarschijnlijk in de opstandige, of teruggetrokken hoek zit. Hoe sterker je als fietser in de tegen-houding schiet, hoe sterker de agent tegen zal reageren. Dit houdt zijn gedrag in stand en zorgt dat hij gesterkt wordt in zijn houding en doel: jou een boete opleggen.

Wat werkt dan beter? Als je de roos van Leary toepast, is het logischer om je in deze situatie samen-onder op te stellen. Begrip tonen voor de agent en zijn keuze zorgt ervoor dat jullie in het in het gedeelte ‘samen’ terechtkomen. En na een begripvolle reactie en respect voor zijn keuze, kun je voorzichtig de leiding nemen (boven). Daarbij kun je aangeven dat hij gelijk heeft, maar dat het nu toevallig een keer voorkwam dat je zonder licht reed, omdat je batterij net leeg raakte of omdat je lampje zojuist van je fiets is gestolen. Grote kans dat als je eerst volgt en dan de leiding neemt, je een stuk meer bereikt dan wanneer je in de tegen-houding schiet. Zo werkt het ook in de klas en in allerlei andere situaties.

Merk je weleens dat het lesgeven veel energie kost en dat je niet de reacties krijgt die je wilt? Kijk dan eens met dit interactiemodel naar jouw gedrag en probeer te achterhalen welk gedrag je laat ziet. Kun je met een aanpassing in jouw gedrag het gedrag van je leerlingen sturen? Laat het in een reactie hieronder weten!

Misschien vind je dit ook interessant

One Response

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search