Focus op vaardigheden #5: online informatie zoeken en beoordelen – hóe dan?!

Gepubliceerd op: 21 maart 2018
Door: Florianne Sollie

Tweedeklasser Marlo verzucht: “Ik heb geen idee waar ik moet beginnen. En we mogen geen Wikipedia gebruiken.” Steunend op zijn ellebogen laat hij zijn voorhoofd in zijn handen zakken en staart hij naar het scherm waarop binnen afzienbare tijd toch echt een werkstuk zal moeten verschijnen. Inwendig zucht ik met hem mee. Waarom is Wikipedia hem verboden? Denkt hij nu dat alle andere bronnen wél goed zijn? Wie leert hem hoe hij zijn weg moet vinden in de jungle die wij ‘internet’ noemen? In deze blog licht ik een klein tipje van de sluier op over hoe ik leerlingen zoals Marlo hierbij help.

Is Wikipedia onbetrouwbaar?

Niet per se, want Wikipedia heeft (net als de rest van het internet) zowel goede artikelen van experts als artikelen van grappenmakers die zich verveelden; en alles daartussenin. Iets oudere leerlingen raad ik vaak aan om Google Scholar te gebruiken. Daar vind je boeken en wetenschappelijke artikelen die in elk geval door deskundigen zijn geschreven én gecontroleerd. Iets jongere leerlingen hebben vaak baat bij websites van schoolmethodes of websites van informatieve televisieprogramma’s of tijdschriften. Toch is het op alle websites belangrijk om informatie goed te filteren. Welke tips kun je meegeven aan middelbare scholieren?

Tip 1: gebruik je intuïtie en je gezonde verstand!

Intuïtie is niets zweverigs: het is gebaseerd op alle actieve en passieve kennis die je in je hoofd hebt opgeslagen. Een onbestemd gevoel dat er iets niet klopt, wordt dikwijls veroorzaakt door kennis waar je niet direct bij kunt. Krijg je erg veel jeuk achter je oren bij het lezen van een bepaald artikel? Luister dan naar dit gevoel en ga na wat er niet klopt. Of nog beter: klik het artikel weg en zoek meteen naar iets anders. ‘Clickbait’ en aanverwante commerciële flauwekul is vaak op dezelfde schreeuwerige manier geschreven. Je leert ze gaandeweg te herkennen en niet serieus te nemen, zodat je meteen weet hoe laat het is als je leest: “Deze moeder van 48 kinderen deed iets ongelofelijks en nu horen al haar dochters met hun neus!”

Tip 2: kijk naar de bronvermelding en controleer deze

Juist Wikipedia is een van de websites waarop vaak bronnen vermeld staan. Ik raad leerlingen aan om op deze bronnen te klikken en te controleren of ze juist zijn geciteerd en of de bronnen door een deskundige zijn geschreven. Daarnaast kunnen leerlingen een Wikipedia-artikel gebruiken als startpunt, en uiteindelijk de bronnen die erbij staan zelf lezen en verwerken in hun eigen werkstuk. Het is niet bij alle tekstsoorten gebruikelijk om bronnen te vermelden, dus geen bronvermelding betekent niet per definitie dat een stuk onbetrouwbaar is. Denk daarbij aan artikelen in kranten of tijdschriften. In zulke gevallen kun je zelf kijken of de informatie ook op andere plaatsen te vinden is.

Tip 3: gebruik slimme zoektermen

Er is zó veel informatie. Als je iets zoekt, moet je de zoekmachine dus een zo specifiek mogelijke opdracht geven om niet te verdrinken in een stortvloed aan half bruikbare links. Zoek dus niet op ‘Middeleeuwen’, maar op ‘kleding boeren Middeleeuwen’ of ‘Middeleeuwse kastelen Frankrijk’. De leerling bepaalt eerst zelf het onderwerp en de structuur van het werkstuk, en gaat dan per onderdeel op zoek naar informatie. Wie met een te open blik op zoek gaat naar algemene informatie, verliest de focus. Kijk daarnaast ook eens naar de tips die Google zelf geeft op deze pagina. Er staan allerlei handigheidjes op, die je helpen om precies te vinden wat je zoekt. Wil je hier werk van maken in de geschiedenisles? Doe dan de lesbrief Zoek informatie over uitvindingen van vroeger!

Les in slim zoeken

Er zijn nog vele andere manieren om aandacht te besteden aan slim zoeken, bijvoorbeeld in de vaklessen. Het lesmateriaal voor studievaardigheden van Tumult bevat onder andere lessen en opdrachten voor in de vakles waarmee leerlingen informatie leren opzoeken, beoordelen en verwerken. Je kunt ook tools in de klas inzetten. Lees eens deze blog over informatie ordenen met Mattermap. Of ga er meteen mee aan de slag via dit leerpad van Edutrainers.

In mijn volgende blog vertel ik wat leren en emoties met elkaar te maken hebben, en wat je als docent of begeleider met deze informatie kunt doen. Wil je voor die tijd meer weten over mijn werk? Kijk dan op flowhuiswerk.nl.

Misschien vind je dit ook interessant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search