Eerste hulp voor mentoren #4: hoe maak je van een klas een groep?

Gepubliceerd op: 12 juli 2017
Door: Veerle van Pinxteren

Hoe bevorder je het sociale klimaat in de klas? Als je jezelf deze vraag stelt, ben je bezig met een van de vele mentorentaken die ik beschreef in mijn eerste blog in deze serie. Een manier om een positief sociaal klimaat voor elkaar te krijgen, is om aandacht te besteden aan de groepsvorming in de klas. Waar let je dan op?

De start van het schooljaar is je eerste en laatste kans voor een goede eerste indruk. Maak er wat van, leer elkaar goed kennen en zet de toon. Een positief leefklimaat is een voorwaarde voor een positief leerklimaat!

Welke fasen worden doorlopen bij groepsvorming in de klas? Bakker-de Jong & Ivo Mijland (2014) baseren zich op de vijf fasen zoals ze door Tuckman (1965) worden onderscheiden. Ik noem hieronder de Nederlandse namen voor de fasen met daarachter tussen haakjes de Engelse (bij sommigen misschien bekendere) termen.

Fase 1: Oriënteren (Forming)

Leerlingen kijken nog de kat uit de boom in deze eerste fase. Daarbij vergelijken ze zichzelf met de groep: hoe kleed, gedraag en praat ik ten opzichte van de rest? Deze fase duurt vrij kort, zo’n twee weken. In deze fase ligt een belangrijke kans voor jou als mentor, want jouw leerlingen zijn nog aan het aftasten en onzeker. Als mentor kun je hier uitstralen: wij gaan ervoor zorgen dat we een leuke groep worden! Regels zijn nog niet bepaald door de groep zelf, dus kun jij als mentor in deze fase nog veel invloed uitoefenen en je stempel drukken op de groepsvorming in de klas.

Fase 2: Presenteren (Storming)

Dit is de fase waarin het wat onrustiger wordt. De leerlingen kijken hoe de groep op hen reageert. De rangorde en hiërarchie worden bepaald.

Fase 3: Normeren (Norming)

Als de eerste twee fasen goed doorlopen zijn, zullen in de derde fase de grenzen en regels helder zijn. De leerlingen weten zich binnen deze kaders te bewegen.

Fase 4: Presteren (Performing)

Heeft de groep de eerste drie fasen goed doorlopen? Dan breekt er een periode aan waarin een goed werkklimaat heerst. Je ziet dat de leerlingen willen leren en aandacht hebben voor de ander. De leerlingen zijn gericht op samenwerking.

Fase 5: Evalueren (Adjourning, Transforming and Mourning)

In deze laatste fase zal de groep, mits de leerlingen een positieve groep vormen, het jaar leuk met elkaar willen afsluiten. Er worden manieren gezocht om met elkaar contact te houden en er kan een uitje worden georganiseerd.

Het neerzetten van een positief klimaat en het beïnvloeden van de groep is een belangrijke taak van de mentor in de eerste fase van het schooljaar. Je hebt de kans om van de eerste schooldagen meer te maken dan alleen ‘boeken en roosters ophalen’. Lukt het je deze fase met de groep positief te doorlopen, dan hebben jij en je collega’s daar de rest van het jaar profijt van. Een introductieperiode is dan ook erg belangrijk. De auteurs van Handboek voor elke mentor geven een aantal mooie ideeën voor activiteiten in zo’n introductieperiode.

Zelf hebben we in ons materiaal voor sociaal-emotionele vaardigheden hier veel aandacht aan besteed. Zo beginnen we altijd met kennismakingslessen die ervoor zorgen dat je het jaar goed start als klas. Maar ook vaardigheden zoals samen leven, zelfvertrouwen, communiceren, en conflicten voorkomen en oplossen komen aan bod.

Deze blog is geïnspireerd op: Handboek voor elke mentor (2014). Maya Bakker-de Jong & Ivo Mijland. Uitgeverij Quirijn: Oirschot.

Andere bronnen:
Tuckman, Bruce W. (1965) ‘Developmental sequence in small groups’, Psychological Bulletin, 63, 384-399.

Misschien vind je dit ook interessant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search