Een geflipte les!

Gepubliceerd op: 30 september 2013
Door: Arnoud Kuijpers

Eigenlijk is het heel raar: terwijl ik aan vwo 4 werkwoordspelling sta uit te leggen, doen mijn collega’s dat ook in hun klas. Ik geef deze les net als mijn collega’s niet alleen aan vwo 4, maar ook aan alle andere klassen. Daar komt bovenop dat al mijn collega’s in Nederland dat ook doen! Echt efficiënt kunnen we dit niet noemen.

Een geflipte les!
Beeld: Thomas Hawk

Nog minder efficiënt is denk ik de manier waarop we onze leerlingen ondersteunen. In een gemiddelde klas met 26 leerlingen heb ik dagelijks te maken met verschillende leerstijlen, niveaus en interesses. Het is onrealistisch om van mezelf te verlangen dat ik iedere leerling op zijn wenken kan bedienen, hoe graag ik dat ook wil.

De termen gedifferentieerd en gepersonaliseerd leren zijn momenteel dan ook ‘hot’ in het onderwijs, maar op welke manier moet je dat vorm geven? Ik heb sinds vorig jaar een manier gevonden: ‘flipping the classroom’.

Wat houdt het in?
Het principe van flipping the classroom is als volgt: leerlingen bekijken thuis een instructiefilmpje van de docent en maken vervolgens in de klas hun ‘huiswerk’. Je draait (flipt) als het ware de traditionele situatie om (zie deze animatie voor meer uitleg). Inmiddels heb ik vele instructievideo’s op mijn YouTube-kanaal staan en deze gebruik ik om tijdens mijn lessen flipping the classroom  toe te passen. Ik ben er enthousiast over en dat wordt door zowel leerlingen als collega’s gezien. De grote vraag is natuurlijk: werkt het? Biedt het wel zoveel voordelen als wordt beweerd? En helpt het echt om gedifferentieerd en gepersonaliseerd onderwijs te verzorgen?

Nadelen
Hoewel flipping the classroom steeds meer aan populariteit wint, is het niet verkeerd om er met een kritisch oog naar te kijken. De meest gestelde vraag die ik krijg, is ‘wat als leerlingen de video’s niet bekijken?’. Tsja, daar sta ik dan met mijn enthousiaste verhaal.

Ik ga er in eerste instantie vanuit dat leerlingen dat wel doen, maar natuurlijk kan ik ook allerlei manieren verzinnen om ze te ‘dwingen’. Zo laat ik ze tijdens het bekijken van de video’s aantekeningen maken of vragen opschrijven die ze bij binnenkomst van de les moeten laten zien. Een interessantere manier is om ze na de video een digitaal quizje (via socrative, mentimeter, google-forms) te laten maken. Dit laatste heeft als groot voordeel dat ik direct zie welke leerlingen de stof goed hebben begrepen en welke niet.

De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik in mijn lessen heb gemerkt dat leerlingen de filmpjes soms niet kijken. Dit kan je aan het aantal views op YouTube direct zien. Zo hadden in mijn havo 4 klas slechts 5 van de 25 leerlingen de video’s over leestekens en hoofdletters bekeken. Eerst heb ik de 5 leerlingen geprezen om hun verdienste, en vervolgens heb ik tegen de rest gezegd dat ze pas weer mijn les in konden komen nadat ze de filmpjes hadden bekeken. Na een kwartier kwamen de leerlingen terug in de klas en heb ik ze uitgelegd met welk doel ik ze de video’s laat zien. Sindsdien zijn mijn leerlingen ervan bewust dat het kijken van de video’s niet vrijblijvend is en daarbij een verplicht onderdeel van mijn les.

Een ander nadeel heeft te maken met de werkdruk voor de docent. Het maken van een video is in het begin een tijdrovende klus, maar je wordt er veel handiger in naarmate je het vaker doet. Daarnaast staan er al honderden, zo niet, duizenden video’s op YouTube: je hoeft het wiel dus zelf niet meer uit te vinden. Voor het vak Nederlands vond ik een jaar geleden nog maar weinig materiaal, zodoende ben ik zelf vol enthousiasme aan de slag gegaan.

Daarnaast is het van belang dat de video’s op een juiste manier worden ingezet. Een filmpje moet als middel dienen en niet als doel op zich. Met alleen een video ben je er nog lang niet, het gaat er juist om wat je ermee doet in de les. Doe je dat niet, dan verandert er niks aan de traditionele manier van lesgeven zoals we dat in mijn ogen al veel te lang doen.

Tot slot denk ik dat we ervoor moeten waken dat leerlingen straks thuis alleen maar video’s bekijken. Onderwijs moet afwisselend blijven, dus het heeft absoluut geen zin om al je lessen te flippen. Iedereen weet dat wat ‘gewoon’ is, een sleur wordt.

Voordelen
Ondanks de hierboven genoemde nadelen, brengt flipping the classroom veel voordelen met zich mee. Het belangrijkste voordeel heeft te maken met het op maat bedienen van mijn leerlingen. Zij bepalen zelf wanneer ze een video bekijken en doen dat op hun eigen tempo (autonomie). De zwakke leerlingen kunnen de video nog een keer bekijken terwijl de sterke leerlingen direct door kunnen met ander werk, zij hoeven immers niet op de rest van de klas te wachten. Een bijkomend voordeel is dat leerlingen in de les met doelgerichte vragen komen, er meer tijd voor individuele aandacht is en dat het uiteindelijk veel meer mogelijkheden biedt om iedere leerling op zijn eigen niveau te laten groeien (excelleren). Op deze manier wordt het principe flipping the classroom gebruikt om gedifferentieerd en gepersonaliseerd les te kunnen geven.

Werkvormen
Mooie woorden, maar hoe zit het in de praktijk? Veelal wordt het máken van video’s besproken als het gaat om flipping the classroom, maar, zoals gezegd is het veel belangrijker wat je ermee doet in de les. Naar mijn mening wordt er nog te weinig aandacht geschonken aan werkvormen die je in de klas kan toepassen. Samen met een collega heb ik daarom een lijst met verschillende werkvormen bedacht, die we inmiddels in onze lessen hebben uitgeprobeerd.

Om een voorbeeld te noemen: leerlingen hebben na het zien van de video over dubbelop een quizje via socrative gemaakt. Aan de hand van die resultaten deel ik de leerlingen op in een zwakke, middelmatige en sterke groep (in de klas presenteer ik dat op een subtiele manier). Vervolgens ga ik bij de zwakke groep zitten en geef ik ze de uitleg die ze kunnen gebruiken. Ondertussen maken de middelmatige leerlingen zelfstandig een opdracht, terwijl de sterke leerlingen extra uitdaging krijgen door moeilijkere opdrachten of vrije creatieve ruimte. Zij mogen bijvoorbeeld zelf een quizje maken dat aan het eind van de les door de overige leerlingen wordt gemaakt. Een ander voorbeeld is dat ik een zwakke, middelmatige en sterke leerling in 1 groepje zet, zodat ze elkaar uitleg kunnen geven.

Mijn ervaring
Er is nog niet veel onderzoek gedaan naar de effecten van flipping the classroom, maar uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het een verrijking is: ik sluit beter aan bij de belevingswereld van de leerling, ze hebben meer keuze hoe ze met de stof om kunnen gaan, ik pas meer ICT toe, de filmpjes zijn op lange termijn een tijdinvestering en ik ben echt bezig leerlingen individueel te laten groeien doordat ik meer tijd voor ze heb.

Al met al is flipping the classroom een manier om onderwijs te vernieuwen en meer aansluiting te vinden in de huidige digitale maatschappij. Ik zou zeggen: ga het proberen, want als je het niet probeert, dan is er ook geen mogelijkheid om het te laten slagen!

Misschien vind je dit ook interessant

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Search