Waarom delen leerlingen een klas met elkaar? Omdat een docent zijn verhaal zo maar één keer hoeft af te steken in plaats van dertig afzonderlijke keren? Wij denken dat er nog veel winst valt te behalen als leerlingen niet als individuen naast elkaar maar echt samen met en van elkaar leren. Daarom maakte Edutrainers samen met peer learning promotor Bob Hofman een leerpad over leren met en van klasgenoten. Een gesprek met de expert van het leerpad, Bob Hofman.
Voor veel docenten zal het gesneden koek zijn, maar voor degenen die nog niet bekend zijn met de term, een stoomcursus peer learning in één alinea: peer learning kun je op allerlei manieren inzetten, afhankelijk van je vak, het niveau van de leerlingen, je doel, de opdracht. De meest voorkomende vorm van peer learning bestaat uit drie fasen: (1) leerlingen maken een opdracht (2) hun klasgenoten geven feedback op deze opdracht (3) leerlingen reviseren hun werk kritisch op basis van de feedback die ze kregen. Hoe je het als docent ook vormgeeft; zo lang je leerlingen elkaar laat helpen om hun werk nog beter te maken, is er sprake van peer learning.
Verplicht afkijken
‘Afkijken zou eigenlijk verplicht moeten worden’, zegt Bob met een lach. ‘Jammer genoeg kijken leerlingen alleen maar af op momenten waarop het niet mag: tijdens een belangrijk proefwerk bijvoorbeeld.’ Maar de kunst van het afkijken bij een klasgenoot is volgens Bob heel waardevol. ‘Docenten beheersen de stof van hun vakgebied feilloos. Dat is hun grote kracht, maar dat heeft ook een valkuil. Hun manier van denken over de vakinhoud ligt op een ander, hoger niveau. Zij slaan tussenstapjes over die leerlingen nodig hebben om die kennis en of vaardigheden aan te leren.’ De vraag is dus niet alleen wat leren kinderen, maar vooral ook hoe leren leerlingen optimaal?
‘Ik herinner me nog goed dat ik op de middelbare school moest rekenen met percentages. De docent legde het verschillende keren uit, maar het kwartje viel gewoon niet. Totdat de docent zei: “wie snapt het nu wel? En wie niet? Maak maar groepjes en zorg ervoor dat in ieder groepje een paar leerlingen zitten die het wel snappen en een paar leerlingen die het nog niet snappen.” Toen begreep ik het ineens snel, omdat samen aan de stof werken meer aansloot op mijn manier van leren. We vonden onze eigen manier en dat bleef hangen. Na al die jaren herinner ik het me nog steeds, omdat het duidelijk maakt dat niet alleen een docent, maar juist ook medeleerlingen van essentieel belang zijn in het lerenproces. Leren kun je niet alleen!’
Meerwaarde voor leerlingen
In het Edutrainers leerpad komt duidelijk naar voren dat wanneer leerlingen regelmatig met elkaar samenwerken, ze een scala aan leerstrategieën tot zich nemen. Denk bijvoorbeeld aan het oplossen van een lastige som, of het stampen van woorden. Iedere leerling doet dat net even anders. ‘Welke manier aanslaat, is voor iedere leerling verschillend. Maar hoe meer verschillende leer- en werkvormen een leerling tot zich neemt, hoe groter de kans dat een leerling iets tegenkomt dat hem of haar heel goed kan helpen.’
‘Ik denk dat je jezelf als leerling pas echt goed kunt leren kennen in de interactie met anderen. Dan ontdek je wat jouw sterke en minder sterke kanten zijn. Reflectievaardigheden zijn essentieel in het leren leren en dat kun je alleen maar door veel te oefenen. Want wat doe je met de feedback die je niet verwachtte? Pas je je werk aan of volhard je en blijf je achter je eigen keuzes staan?’
Meerwaarde voor docenten
Een continu aangroeiende stapel nakijkwerk. Het zal docenten bekend in de oren klinken. Bereikt al die feedback waar je zoveel tijd instak de leerlingen wel? Met peer learning nemen leerlingen een groot deel het geven van feedback op zich. Houden docenten dan zeeën van tijd over? En wat betekent het dan nog om docent te zijn, als leerlingen het werk voor een deel overnemen? Bob: ‘Als docent hoef je niet bang te zijn bang dat je rol gemarginaliseerd wordt. De rol van de docent wordt juist veel belangrijker. Anders, maar belangrijker. Naast de aanbieder van vakkennis, wordt de docent een coach. Hij voelt aan wat er speelt in de klas, helpt leerlingen samen te leren en elkaar te motiveren. Door meer in de mindset van leerlingen te kruipen, worden verschillen een kans en kan hij beter aanvoelen waar je kunt differentiëren. Een docent gaat dan veel meer maatwerk leveren.’
‘Natuurlijk hoeven docenten niet bang te zijn voor peer learning. Uiteindelijk bepaalt een docent nog altijd wanneer en hoe hij het inzet. Ook andere vormen van toetsen blijven waardevol; een prikkelende en onverwachte toets tussendoor houdt leerlingen scherp. Peer learning werkt het beste wanneer je het gedoseerd inzet.’
Meerwaarde voor de maatschappij
Het klinkt misschien wat zwaar, maar Bob denkt dat peer learning veel positieve gevolgen kan hebben voor de maatschappij. ‘Wat hebben de leerlingen van nu nodig voor de banen in de toekomst? Dat is lastig, want over twintig jaar zullen er banen zijn waar wij nu nog geen weet van hebben. De vakinhoudelijke kennis kunnen we ze nog niet geven. Maar we kunnen ze wel de vaardigheden aanleren voor het werken in de toekomst. In peer learning komen eigenlijk alle vaardigheden voor de 21e eeuw samen: omgaan met techniek, samenwerken, communiceren en samen kritisch ‘problemen’ in de opdracht analyseren en met de aangereikte vakkennis eigen creatieve oplossingen bouwen.’
Wil je precies weten wat peer learning inhoudt en hoe je het in jouw les kunt inzetten? Volg het nieuwe Edutrainers leerpad.
