Meervoudige intelligentie: de theorie achter het fenomeen

Meervoudige intelligentie; bijna iedereen die in het onderwijs werkt, heeft er wel van gehoord. Veel scholen hebben een beleid over het gebruik ervan. Maar ondanks de populariteit van het concept, blijkt er weinig wetenschappelijk bewijs te zijn voor het bestaan van meervoudige intelligenties. Daarnaast wordt meervoudige intelligentie op heel veel verschillende manieren gebruikt in onderwijs. Vanwege deze grote variatie in uitwerking en gebruik van de theorie heeft de onderzoeker Gardner, die de theorie bedacht heeft, zelfs officieel afstand genomen van zijn meervoudige intelligenties.

Inhoud theorie
Meervoudige intelligentie gaat ervan uit dat niet iedereen op dezelfde manier leert. Sommige mensen leren beter als ze dingen zien, terwijl anderen weer via horen meer informatie oppikken. Volgens Gardner zijn er acht verschillende intelligenties:

• verbale/linguïstische intelligentie
• logische/mathematische intelligentie
• visueel/ruimtelijke intelligentie
• muzikaal/ritmische intelligentie
• lichamelijke/kinesthetische intelligentie
• inter-persoonlijke intelligentie
• intra-persoonlijke intelligentie
• natuurgerichte intelligentie

Iedereen heeft al deze acht intelligenties in meer of mindere mate. Laag scoren op een IQ-test betekent dus niet dat je een lage intelligentie hebt, maar dat je minder goed bent op verbaal, logisch en ruimtelijk gebied. Dit geeft een breder perspectief op intelligentie.

Kritiek
Er is veel kritiek op deze theorie. Zo blijkt uit onderzoek dat er geen acht verschillende intelligenties zijn, hooguit één of twee. Of een algemene intelligentie of twee soorten intelligentie met een  onderscheid tussen zogeheten ‘fluid and crystalized’ intelligentie. Hierbij gaat het erom dat er een verschil is tussen kennis die vaststaat in de hersenen en kennis die verandert in de loop van de tijd. Een ander punt van kritiek is dat Gardner beweert dat zijn theorie onderbouwd is door neurologisch onderzoek. Maar er is geen neurologisch bewijs dat er aparte hersengebieden zijn die overeenkomen met verschillende soorten intelligentie.

Eigenlijke doel van Gardner
Een veelvoorkomende uitwerking van meervoudige intelligentie is dat leerstof aangeboden wordt op een manier die past bij alle acht intelligenties. Iedere dag of iedere week komen ze allemaal aan bod. Maar dit is niet wat Gardner wilde met zijn theorie. Naar eigen zeggen is zijn theorie helemaal niet bruikbaar op die manier. Het is voor hem een middel en geen doel. De theorie is ontstaan als invulling in antwoord op de vraag ‘wat willen wij dat kinderen leren?’ Hij pleit voor onderwijs dat zich richt op begrip. Het gaat er niet om of kinderen jaartallen kunnen opnoemen of een stappenplan kunnen uitvoeren, maar dat ieder kind bijvoorbeeld weet wat de Tweede Wereldoorlog is. Het begrijpen van de oorzaken en de gruwelijkheden die tijdens de oorlog zijn gebeurd, zijn belangrijk. Feitelijke informatie zoals het precieze jaartal waarop het begon is puur ter ondersteuning van het begrip. Dit begrip kun je krijgen vanuit verschillende benaderingen; de acht intelligenties. Het maakt niet uit of een kind een werkstuk schrijft over de Tweede Wereldoorlog of dat het een toneelstuk opvoert, zolang het kind maar laat zien dat hij begrepen heeft waar het om ging. En hoe je dan je onderwijs inricht, daar doet Gardner geen uitspraak over, dat is geen onderdeel van zijn theorie.

Hoe gebruik jij meervoudige intelligentie in jouw klas? Wat zou jij anders doen na het lezen van deze blog?