De scholen van nu leiden de leerlingen te veel op voor banen die uitsterven: de wittenboordenbanen. Dat vindt filosoof en organisatieadviseur Klaas Mulder. Om het aantal hooggeschoolde werklozen terug te dringen, stelt hij in zijn boek Pakkenproletariaat een aantal onderwijshervormingen voor. Radicaal? Ja! Realistisch? Oordeel zelf. Interessant: ja!
Niet altijd streven naar het hoogste onderwijsniveau
Jongeren moeten niet tegen elke prijs zo hoog mogelijk opgeleid worden, bepleit Klaas Mulder. ‘Ambtelijke en administratieve functies verdwijnen aan de lopende band. Er zijn veel meer laagopgeleide arbeidsplekken, dan laagopgeleide krachten. Want meer schoolverlaters is gezond voor dit land, dat scheidt het kaf van het koren en zorgt ervoor dat de leerlingen die wél in de schoolbanken zitten echt gemotiveerd zijn.’
De opmerking hierboven was de eerste in een reeks van controversiele statements uit de mond van de filosoof met doceerervaring. Ik merkte dat zijn ‘innovatieve visies’ een vaste keten aan gevoelens en gedachten in mijn hoofd ontketende:
1. ‘Interessant! Hoe komt hij erop?!’
2. Maar dit is totaal niet realistisch?
3. Hmmm, een interessant gedachte-experiment is het wel.
4. Nu ik er zo over nadenk… misschien heeft hij wel een punt.
In deze blog wil ik zijn, in mijn ogen, meest radicale onderwijsvisies met je delen. Laat je inspireren voor: flipping education!
Leerplicht afschaffen
‘De leerplicht moet afgeschaft worden voor jongeren van 15 of ouder. Kinderen verplichten om op school te verschijnen gaat in tegen de rechten van de mens, het is een niet-legitieme vrijheidsbeperking. Je kunt mensen nu eenmaal niet verplichten tot iets wat goed voor ze is; we hebben ook geen groenten en fruit verplichting, terwijl die wel erg gezond zijn.
Het is overigens maar de vraag of school voor iedereen “goed” is. De helft van alle miljonairs is schoolverlater! Sommige kinderen voelen zich diep ongelukkig op school, andere leerlingen zijn zo ongemotiveerd dat ze de groep ophouden en de docent frustreren. Sommige leerlingen hebben een duidelijke droom op jonge leeftijd, heftruckchauffeur worden bijvoorbeeld, en willen het liefst zo snel mogelijk aan de slag gaan. Wat levert het hen op om nog een aantal jaar ongemotiveerd in de schoolbanken te zitten? Daar raken ze alleen maar gedesillusioneerd van.
Sommige jongeren leren nu eenmaal meer als ze de ballast van een school kwijt zijn. Er ligt zelfs al jurisprudentie: zeilmeisje Laura gaf bij de rechter aan dat ze liever wilde zeilen dan in de schoolbanken zitten, omdat ze meer zou leren van het zeilen. En de rechter gaf haar gelijk.’
Maar… leidt dit er niet toe dat arme ouders hun kind zo snel mogelijk van school zullen sturen, zodat hij of zij in zijn eigen onderhoud kan gaan voorzien? Klaas: ‘Mogelijk, maar die kinderen komen er wel. Via een avondschool bijvoorbeeld. Mensen die hebben geproefd van het echte leven, zijn vaak het meest gemotiveerd om later door te leren, merk ik.’
Denken vanuit arbeidsmarkt
‘Scholen moeten veel meer denken vanuit de behoeften van de arbeidsmarkt. Nu gaat het er op beroepenmarkten vooral om wat leerlingen leuk vinden en waar ze goed in zijn. Natuurlijk zijn dat geen onbelangrijke vragen, maar daarnaast is het ook belangrijk om te kijken naar welke kennis bedrijven specifiek zoeken. Ik zie het als de zorgplicht van scholen om het bedrijfsleven te betrekken bij het curriculum: laat werkgevers maar vertellen hoe ze potentiele werknemers beoordelen en welke vaardigheden ze belangrijk vinden.
De vakken die scholen aanbieden moeten veel meer aansluiten op de arbeidsmarkt: hoe belangrijk is foutloos kunnen spellen eigenlijk? Scholen besteden hier ontzettend veel tijd aan. Terwijl spellingsprogramma’s mensen vaak goed kunnen ondersteunen en corrigeren. De tijd die met spel-en grammaticalessen bespaart wordt, kunnen scholen steken in vakken die waarschijnlijk relevanter zijn voor de moderne tijd: logica, argumentatieleer, redeneervaardigheid. Ook zouden scholen meer aan moeten sluiten op onze topsectoren: internationaal recht, dancemuziek, financiele dienstverlening, watermanagement. Dit zijn bekende Nederlandse exportproducten, maar waarom vinden we ze helemaal niet terug in het curriculum? De waterbak verdwijnt in de tweede klas van de kleuters, om pas op de TU weer van stal te worden gehaald.’
Sabbatical
‘Scholen zouden het lef moeten hebben om leerlingen in het derde of vierde jaar een jaar vrij te geven. Leerlingen mogen dan helemaal zelf weten hoe ze dit jaar invullen: een stage, facultatieve vakken volgen die de school aanbiedt, vrijwilligerswerk doen…. Of bankhangen. Misschien blijft voelt een groep leerlingen zich erg in hun element op de bank met zak chips en de zoveelste herhaling van hun favoriete programma. Maar het gros van de jongeren zal hier na een paar maanden schoon genoeg van hebben en iets willen doen met hun leven. Die mensen hebben we nodig in het onderwijs. Ongemotiveerde leerlingen zijn zo’n waste of energy, voor de leerling, de docent en de belastingbetaler. Externe druk is nooit effectief, maar zo’n tussenjaartje kan een innerlijke drive opwekken, zodat scholen weer bemant worden door leerlingen die echt willen.’ En wat gebeurt er met de leerlingen die dat jaar niet van de bank af komen? ‘Daar is niets mis mee, ongeschoolde krachten hebben we net zo hard nodig als geschoolde.’
Wat vind jij van de ideeën van Klaas Mulder?
